7,832 matches
-
la acea expresie ambiguă a lui Thomas Mann, "spiritul narațiunii" ("der Geist der Erzählung") și în acest fel au generat adesea o stare de confuzie. Potrivit lui Thomas Mann, spiritul narațiunii trebuie în primul rînd să fie privit ca adevăratul ("eigentliche") narator dintr-un roman. Mann folosește acest termen în prefața romanului său Der Erwählte (Alesul), unde dă în mod intenționat un răspuns ambiguu la o întrebare pusă de el însuși în legătură cu identitatea celui care povestește în acel roman. Potrivit lui Mann, este
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
în naratologie, de către Wolfgang Kayser, de pildă; însă situația nu este aceeași în cazul lui Hamburger. Atît Kayser, cît și Hamburger recurg la acest "spirit al narațiunii" al lui Thomas Mann în teoriile lor, în care aceștia combat ipoteza că naratorul (auctorial) este un personaj a cărui personalitate (istorie, experiențe, opinii și judecăți personale) ar putea fi supusă interpretării 38. Obiecția lui Kayser vizează în primul rînd ideea că naratorul unui roman ar putea fi comparat cu o persoană care ne
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
Thomas Mann în teoriile lor, în care aceștia combat ipoteza că naratorul (auctorial) este un personaj a cărui personalitate (istorie, experiențe, opinii și judecăți personale) ar putea fi supusă interpretării 38. Obiecția lui Kayser vizează în primul rînd ideea că naratorul unui roman ar putea fi comparat cu o persoană care ne relatează sau ne spune sau ne aduce ceva la cunoștință în viața de zi cu zi: "Naratorul romanului acesta nu este autorul, nici figura construită în operă care ne
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
supusă interpretării 38. Obiecția lui Kayser vizează în primul rînd ideea că naratorul unui roman ar putea fi comparat cu o persoană care ne relatează sau ne spune sau ne aduce ceva la cunoștință în viața de zi cu zi: "Naratorul romanului acesta nu este autorul, nici figura construită în operă care ne înfruntă adesea într-o manieră foarte familiară. În spatele acestei măști se află romanul, romanul care se narează pe sine, precum și spiritul acestui roman, spiritul creator omniscient și omniprezent
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
și omniprezent al acestei lumi"39. Iar în sprijinul acestei opinii Kayser face referire la fragmentul citat anterior din romanul Alesul. Este surprinzător să-l vedem pe Kayser, care a fost unul dintre primii care au făcut distincția dintre figura naratorului personalizat (auctorial) și autor și care l-au făcut pe narator accesibil interpretării 40, cum abandonează acum această figură, reducînd-o la o metaforă ambiguă. Exact acesta este punctul în care viziunea sa o întîlnește pe aceea a lui Hamburger. Aceasta
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
Kayser face referire la fragmentul citat anterior din romanul Alesul. Este surprinzător să-l vedem pe Kayser, care a fost unul dintre primii care au făcut distincția dintre figura naratorului personalizat (auctorial) și autor și care l-au făcut pe narator accesibil interpretării 40, cum abandonează acum această figură, reducînd-o la o metaforă ambiguă. Exact acesta este punctul în care viziunea sa o întîlnește pe aceea a lui Hamburger. Aceasta din urmă neagă existența naratorului ca personaj al romanului cu narațiune
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
și care l-au făcut pe narator accesibil interpretării 40, cum abandonează acum această figură, reducînd-o la o metaforă ambiguă. Exact acesta este punctul în care viziunea sa o întîlnește pe aceea a lui Hamburger. Aceasta din urmă neagă existența naratorului ca personaj al romanului cu narațiune la persoana a treia într-un mod mult mai categoric decît al lui Kayser: Nu există nimic de genul unui narator fictiv [...] sau al unei "figuri create de autor" (F. Stanzel). Nu există nici un
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
sa o întîlnește pe aceea a lui Hamburger. Aceasta din urmă neagă existența naratorului ca personaj al romanului cu narațiune la persoana a treia într-un mod mult mai categoric decît al lui Kayser: Nu există nimic de genul unui narator fictiv [...] sau al unei "figuri create de autor" (F. Stanzel). Nu există nici un narator fictiv, chiar dacă sînt situații în care ar fi lăsată o astfel de impresie de niște gesturi demonstrative de tip "eu", "noi", "eroul nostru" ș.a.m.d.
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
ca personaj al romanului cu narațiune la persoana a treia într-un mod mult mai categoric decît al lui Kayser: Nu există nimic de genul unui narator fictiv [...] sau al unei "figuri create de autor" (F. Stanzel). Nu există nici un narator fictiv, chiar dacă sînt situații în care ar fi lăsată o astfel de impresie de niște gesturi demonstrative de tip "eu", "noi", "eroul nostru" ș.a.m.d. presărate ici și colo [...]. Există doar poetul care narează și narațiunea lui"41. Astfel
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
demonstrative de tip "eu", "noi", "eroul nostru" ș.a.m.d. presărate ici și colo [...]. Există doar poetul care narează și narațiunea lui"41. Astfel, în viziunea lui Hamburger, Friedemann "are numai în aparență dreptate"42 atunci cînd vorbește despre funcția naratorului de a fi cel "care evaluează, care are o deosebită acuitate a percepției, care observă", așa cum modurile în care este definit naratorul personalizat sînt, în ansamblu, doar niște "pseudodescrieri metaforice uneori mai adecvate, alteori mai puțin adecvate"43. Hamburger îl
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
41. Astfel, în viziunea lui Hamburger, Friedemann "are numai în aparență dreptate"42 atunci cînd vorbește despre funcția naratorului de a fi cel "care evaluează, care are o deosebită acuitate a percepției, care observă", așa cum modurile în care este definit naratorul personalizat sînt, în ansamblu, doar niște "pseudodescrieri metaforice uneori mai adecvate, alteori mai puțin adecvate"43. Hamburger îl înlocuiește pe naratorul personalizat prin conceptul de "funcție narativă": "Actul narației [...] este o funcție prin care persoanele, lucrurile, întîmplările etc. narate sînt
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
fi cel "care evaluează, care are o deosebită acuitate a percepției, care observă", așa cum modurile în care este definit naratorul personalizat sînt, în ansamblu, doar niște "pseudodescrieri metaforice uneori mai adecvate, alteori mai puțin adecvate"43. Hamburger îl înlocuiește pe naratorul personalizat prin conceptul de "funcție narativă": "Actul narației [...] este o funcție prin care persoanele, lucrurile, întîmplările etc. narate sînt create, funcția narativă [...]. Poetul narativ nu este un subiect enunțiativ, el nu narează despre persoane și lucruri, ci, mai degrabă, narează
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
astfel un fel de alegorie a funcției narative, adică a actului producerii și transmiterii impersonale a unei povești nu este "nimic altceva decît funcția narativă însăși"45. Contradicția dintre poziția lui Hamburger și aceea a tuturor naratologilor care consideră că naratorul își asumă o personalitate tangibilă este limpede în romane precum Tom Jones, Bîlciul deșertăciunilor, Moș Goriot, Război și pace, Casa Buddenbrook, Agathon al lui Wieland și Flegeljahre (Vîrsta ingrată) al lui Jean Paul. Aceasta nu poate fi doar o diferență
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
Jean Paul. Aceasta nu poate fi doar o diferență terminologică, ci poate fi explicată ca o diferență fundamentală în care se înrădăcinează aceste viziuni divergente 46. Spiritul narațiunii și funcția narativă aparțin unui nivel conceptual diferit de cel al sintagmei "narator personalizat". Sintagmele precum "spiritul narațiunii", "funcția narativă" și, într-o anumită măsură, "autorul implicat"47 al lui Wayne C. Booth se referă, la rîndul lor, la factori pe care, ca să fiu concis, îi voi reprezenta sintetic prin expresia "structură de
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
și e valabilă ca atare pentru întregul gen narativ. Această structură de profunzime este desigur actualizată în mod diferit în narațiunea actorială decît în cea auctorială, de pildă.) În schimb, toate categoriile care desemnează agenți de transmitere concreți fie aceștia naratori la persoana întîi, mediatori, naratori personalizați sau omniscienți, naratori auctoriali, mediatori personalizați sau reflectori se referă la alt strat, și anume la structura de suprafață, care este vizibilă pentru cititor fără vreo operație teoretică. Fragmentul din prefața romanului Alesul care
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
pentru întregul gen narativ. Această structură de profunzime este desigur actualizată în mod diferit în narațiunea actorială decît în cea auctorială, de pildă.) În schimb, toate categoriile care desemnează agenți de transmitere concreți fie aceștia naratori la persoana întîi, mediatori, naratori personalizați sau omniscienți, naratori auctoriali, mediatori personalizați sau reflectori se referă la alt strat, și anume la structura de suprafață, care este vizibilă pentru cititor fără vreo operație teoretică. Fragmentul din prefața romanului Alesul care a fost citat anterior este
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
Această structură de profunzime este desigur actualizată în mod diferit în narațiunea actorială decît în cea auctorială, de pildă.) În schimb, toate categoriile care desemnează agenți de transmitere concreți fie aceștia naratori la persoana întîi, mediatori, naratori personalizați sau omniscienți, naratori auctoriali, mediatori personalizați sau reflectori se referă la alt strat, și anume la structura de suprafață, care este vizibilă pentru cititor fără vreo operație teoretică. Fragmentul din prefața romanului Alesul care a fost citat anterior este o capodoperă a metamorfozei
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
care a fost citat anterior este o capodoperă a metamorfozei literare a unui concept din teoria narațiunii. Spiritul narațiunii, care aparține înălțimilor eterice ale abstracțiunii, se transformă brusc într-o persoană pe deplin tangibilă care i se prezintă cititorului în calitate de narator ființînd într-un hic et nunc propriu. Potrivit terminologiei mele, un fenomen care ține de structura de profunzime a fost transformat într-o manifestare a structurii de suprafață. Cum era de așteptat, aceste transformări i-au derutat pe cîțiva naratologi
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
în virtutea clarității conceptuale, să fie păstrată linia de demarcație dintre aceste două dimensiuni și dintre terminologiile corespunzătoare. În acest fel, anumite contradicții dintre teoria lui Hamburger privind funcția narativă și tipologia mea legată de situațiile narative care folosește conceptul de "narator personalizat" se rezolvă surprinzător de repede. Cele două teze nu sînt incompatibile: teza lui Hamburger este valabilă pentru sfera genezei, a concepției și a producerii unei narațiuni (altfel spus, construirea unei realități diferite, adică ficționale), în timp ce tipologia situațiilor narative este
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
incompatibile: teza lui Hamburger este valabilă pentru sfera genezei, a concepției și a producerii unei narațiuni (altfel spus, construirea unei realități diferite, adică ficționale), în timp ce tipologia situațiilor narative este valabilă pentru sfera transmiterii materialului produs de funcția narativă cu ajutorul unui narator 49. Este indicat să reținem această distincție metodologică pe parcursul discuției care urmează. Criteriul în baza căruia sînt diferențiate diverse tipuri de situații narative se referă exclusiv la structura de suprafață a narațiunii. Toate acele elemente narative (și sistemul coordonării lor
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
tipuri de situații narative se referă exclusiv la structura de suprafață a narațiunii. Toate acele elemente narative (și sistemul coordonării lor) care servesc la transmiterea poveștii către cititor aparțin structurii de suprafață. Principalul reprezentant al acestui proces de transmitere este naratorul, care poate fie să acționeze în fața cititorului sau să își descrie propriul act narativ, fie să se retragă atît de mult în spatele personajelor narațiunii, încît cititorul să nu mai fie conștient de prezența sa. Aceste fenomene nu se opun unul
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
sau să își descrie propriul act narativ, fie să se retragă atît de mult în spatele personajelor narațiunii, încît cititorul să nu mai fie conștient de prezența sa. Aceste fenomene nu se opun unul altuia, în blocuri separate într-o parte naratorul personalizat care acționează în mod vizibil și audibil în fața cititorilor și în altă parte directorul scenei, lucrînd în umbră. Mai degrabă, ele alcătuiesc un continuum intens populat cu forme intermediare și de tranziție. Acest lucru este valabil și în cazul
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
umbră. Mai degrabă, ele alcătuiesc un continuum intens populat cu forme intermediare și de tranziție. Acest lucru este valabil și în cazul distincției dintre narațiunea la persoana întîi și narațiunea auctorială la persoana a treia. Acestea au în comun un narator personalizat, însă unul a cărui prezență și a cărui proximitate față de lumea ficțională a personajelor se fac simțite pentru cititor în diferite grade. Calea de transmitere dintre cele două situații narative este deschisă și marcată de diferite stadii intermediare. În
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
în diferite grade. Calea de transmitere dintre cele două situații narative este deschisă și marcată de diferite stadii intermediare. În același fel, am putea presupune că există aici și un continuum de forme narative: la un capăt se află un narator care aparține întru totul lumii personajelor (situația narativă la persoana întîi) și la celălalt capăt un narator a cărui lume este diferiră de aceea a personajelor (situația narativă auctorială). Aceste circumstanțe sînt prezentate schematic în diagrama privind cercul tipologic, de la
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
stadii intermediare. În același fel, am putea presupune că există aici și un continuum de forme narative: la un capăt se află un narator care aparține întru totul lumii personajelor (situația narativă la persoana întîi) și la celălalt capăt un narator a cărui lume este diferiră de aceea a personajelor (situația narativă auctorială). Aceste circumstanțe sînt prezentate schematic în diagrama privind cercul tipologic, de la sfîrșitul volumului. Acum putem conchide că, deși naratorul auctorial și cel la persoana întîi pot fi diferențiați
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]