218,459 matches
-
inclusiv de partidele creștin-democrate aflate În ascensiune În tot vestul Europei. Istoricul englez A.J.P. Taylor spunea ascultătorilor BBC, În noiembrie 1945, că „nimeni În Europa nu crede În traiul american - adică În inițiativa privată; mai bine zis, cei care cred În el reprezintă un partid Învins, care are tot atâta viitor cât iacobiții În Anglia după 1688”. Taylor exagera ca de obicei, se Înșela pe termen lung (ca toată lumea) și ar fi fost uimit să afle că mulți dintre americanii
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
mult și, În general, mai bine, trăiau mai mult și mai sănătos, aveau haine și locuințe mai bune decât În orice alt moment din istorie. Mai presus de toate, aveau siguranța zilei de mâine. Nu Întâmplător, când sunt Întrebați ce cred despre serviciile lor publice, europenii vorbesc În primul rând despre un soi de plasă de siguranță pe care a furnizat-o statul postbelic prin asigurări și pensii. Chiar și În Elveția, o țară aflată sub standardul european de asistență socială
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
reconstruite. În mai 1945, producția germană de cărbune era de zece ori mai mică decât În 1939; un an mai târziu, producția crescuse de cinci ori. În aprilie 1945, Saul K. Padover, psiholog În armata americană ce ocupase vestul Germaniei, credea că vor fi necesari 20 de ani pentru reconstrucția orașului Aachen; după numai câteva săptămâni, tot el consemna redeschiderea fabricilor locale de textile și de anvelope și primele semne de viață economică. Germania s-a refăcut rapid și fiindcă, odată ce
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
motivele pentru care au căutat cu insistență o soluție În problema germană, cu sau fără cooperare sovietică. În opinia unor consilieri prezidențiali bine informați, precum George Kennan, Europa din primăvara anului 1947 se afla pe marginea prăpastiei. Frustrările occidentalilor, care crezuseră Într-o refacere mai rapidă și În Întoarcerea la condiții economice normale, alături de disperarea nemților și a altora din Europa Centrală, amplificate de neașteptata criză a mijloacelor de subzistență din 1947, nu puteau decât să alimenteze șansele comunismului sau riscul
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
Europei. Pentru Konrad Adenauer și mulți alții, haosul european părea chiar mai adânc decât În 1918. Bântuiți de amintirea greșelilor de după primul război mondial, mulți europeni și americani se gândeau la ce era mai rău. În cel mai bun caz, credeau ei, continentul avea să Înfrunte zeci de ani de sărăcie și conflicte. Locuitorii germani din zona americană nu credeau că țara lor se va ridica În mai puțin de două decenii. În octombrie 1945, Charles de Gaulle Îi informase imperios
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
greșelilor de după primul război mondial, mulți europeni și americani se gândeau la ce era mai rău. În cel mai bun caz, credeau ei, continentul avea să Înfrunte zeci de ani de sărăcie și conflicte. Locuitorii germani din zona americană nu credeau că țara lor se va ridica În mai puțin de două decenii. În octombrie 1945, Charles de Gaulle Îi informase imperios pe concetățenii săi că vor fi necesari douăzeci și cinci de ani de „muncă acerbă” pentru revirimentul Franței. Dar până atunci
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
că țara lor se va ridica În mai puțin de două decenii. În octombrie 1945, Charles de Gaulle Îi informase imperios pe concetățenii săi că vor fi necesari douăzeci și cinci de ani de „muncă acerbă” pentru revirimentul Franței. Dar până atunci, credeau pesimiștii, Europa continentală avea să cunoască din nou războiul civil, fascismul și comunismul. Când secretarul de stat american George C. Marshall s-a Întors, la 28 aprilie 1947, de la Întâlnirea de la Moscova a miniștrilor aliați de Externe, dezamăgit de atitudinea
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
fapt. A fost mai ușor pentru Truman, anul următor, să obțină aprobarea Congresului pentru ERP În condițiile În care banii erau destinați exclusiv Vestului (cu grecii și turcii ca occidentali onorifici). Multe se schimbaseră Într-un an: Congresul voia să creadă că Planul Marshall reprezenta o barieră economică În calea expansiunii sovietice. Dar În iunie 1947, oferta de ajutor a fost Înaintată tuturor țărilor europene, fără deosebire. Stalin și Molotov suspectau, desigur, motivele americanilor (termenii propuși de Marshall erau incompatibili cu
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
acțiunile sovietice, Harriman și Kennan erau perfect de acord asupra a ceea ce făcea Stalin. Alți lideri erau Însă mult mai optimiști, și nu doar În primăvara anului 1945. Charles Bohlen, diplomatul american căruia Kennan Îi adresa scrisoarea citată mai sus, credea În posibilitatea unui aranjament postbelic bazat pe cooperarea Între marile puteri și pe principii generice de autodeterminare. Conștient de necesitatea cooperării cu URSS pentru soluționarea problemei germane, Bohlen și alții - precum secretarul de stat James Byrnes - Își puneau speranțele În
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
lui Kennan pentru sfere separate și realpolitik. La Început, un motiv de optimism era opinia generală potrivit căreia Stalin nu avea nici un interes să provoace o confruntare. În iunie 1946, generalul Eisenhower le spunea președintelui Truman și Statului-Major Interarme: „Nu cred că Roșii vor război. Cu ce s-ar alege dintr-un conflict armat? Nu pot asimila mai mult decât au câștigat deja”. Într-un oarecare sens, Eisenhower avea dreptate: Stalin nu se pregătea de război cu SUA (deși concluzia care
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
fi agreate de factorii de decizie din URSS sau din Franța; În orice caz, impedimentul a fost evitat printr-un expedient foarte simplu: nici francezii și nici rușii nu au fost consultați la trasarea acestor planuri. Cu toate acestea, ei credeau cu adevărat că beneficiile reciproce obținute prin dezvoltarea comerțului internațional și stabilitate financiară vor depăși În cele din urmă barierele naționale și neîncrederea politică. Iar când Uniunea Sovietică a anunțat subit, la Începutul anului 1946, că nu va adera la
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
cei ca Walter Lippmann sau senatorul Estes Kefauver, care refuzau pur și simplu să accepte ceea ce auzeau despre acțiunile sovieticilor În Europa de Est și În alte părți. Cel puțin până la jumătatea anului 1946, mulți lideri americani au vorbit și acționat ca și cum credeau sincer În continuarea parteneriatului cu Stalin. Lucrețiu Pătrășcanu, unul dintre liderii comuniștilor români (și mai târziu victimă a unei Înscenări judiciare În propria țară), remarca În timpul negocierilor de pace de la Paris din vara anului 1946 că „americanii sunt Într-o
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
fi bazat mai degrabă pe o alianță defensivă europeană, tinzând spre neutralitate. Dar prim-ministrului Clement Attlee nu-și făcea astfel de iluzii și explica de ce, Într-o scrisoare adresată colegului său laburist Fenner Brockway: „Unii șmembri ai Partidului Laburistț credeau că trebuie să ne concentrăm eforturile pe clădirea unei A Treia Forțe În Europa. Foarte drăguț, fără Îndoială. Dar la vremea aceea ne lipsea o bază materială sau spirituală. Europa - sau ce mai rămăsese din ea - nu era În stare
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
viitoarea Europă de Est ca un ciorchine de state mici și vulnerabile, independente pe hârtie, dar cliente de facto ale Marii Rusii. La aceste teme durabile ale politicii străine țariste În Europa se adăugau calculele personale ale lui Stalin. El credea sincer În apropiatul colaps economic al Vestului - conform dogmei marxiste și extrapolând precedentul interbelic - și exagera conflictul „inevitabil” dintre Statele Unite și Marea Britanie, competitori imperiali pentru o piață mondială tot mai mică. În concluzie, el se aștepta nu numai la vremuri
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
vremuri turbulente - de unde nevoia Uniunii Sovietice de câștiguri categorice -, ci și la scindarea foarte probabilă a Aliaților din cauza Orientului Mijlociu, poate și a Germaniei. Din acest motiv nici nu s-a grăbit să ajungă la un acord În Germania: timpul, credea Stalin, era de partea sa. Dar asta nu Îl liniștea câtuși de puțin. Dimpotrivă, politica externă sovietică, În toate aspectele sale, se caracteriza printr-o atitudine defensivă și neîncrezătoare: ceea ce George Kennan numea În 1946 „paranoia Kremlinului În probleme globale
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
nu urmărea acest rezultat În 1945, dar până la urmă puțini au fost profund nemulțumiți. Unii politicieni germani, printre care Însuși Konrad Adenauer, Îi datorau Întreaga lor carieră: dacă Germania ar fi rămas o țară unită sau cvadrizonală, este greu de crezut că un obscur politician local din zona Rinului, catolică și apuseană, ar fi ajuns În vârful ierarhiei. Dar Adenauer nu urmărea divizarea Germaniei, oricât de utilă i-ar fi fost În plan personal. Principalul său adversar În primii ani ai
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
În serios, Moscova nu. Stalin nu era foarte interesat de Turcia și Grecia - principalele beneficiare ale ajutorului străin - și Înțelegea perfect că declarațiile sforăitoare ale lui Truman nu-l vor afecta În propria-i sferă de interes. El continua să creadă că era foarte probabil ca tabăra Aliaților occidentali să se descompună: faptul că americanii Își asumau În estul Mediteranei responsabilități cândva britanice era unul dintre semnele ce prevesteau ruptura. Diverși factori vor fi influențat calculele lui Stalin În Europa de Est, dar
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
februarie 1948. Ar fi fost suficient ca Uniunea Sovietică să accepte Planul Marshall și să-i convingă pe majoritatea nemților că Moscova dorea sincer o Germanie neutră și independentă. În 1947, acest lucru ar fi Înclinat balanța europeană. Indiferent ce credeau Marshall și Bevin despre aceste manevre, ei nu ar fi putut să li se opună. Ideea nu i-a trecut prin cap lui Stalin, ceea ce nu e câtuși de puțin meritul Occidentului. Cum spunea Dean Acheson În altă Împrejurare, „am
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
redistribuirea proprietății, garantarea egalității și respectarea drepturilor democratice Într-o parte a Europei În care cele trei fuseseră dintotdeauna sporadice. Erau țeluri tangibile (cel puțin În aparență) și seducătoare pentru cei care, la fața locului sau În Europa de Vest, voiau să creadă În bunele intenții ale lui Stalin. Însă Într-o serie de alegeri locale și naționale din Austria, Germania de Est și Ungaria s-a dovedit că acest program era dezavantajos tocmai pentru comuniști. A fost clar de foarte timpuriu (de
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
nepopulari, chiar și la Budapesta. Deși etichetat drept reacționar și chiar fascist, Partidul Micilor Proprietari (echivalentul maghiar al partidelor țărănești) a obținut majoritatea absolută În alegerile naționale din noiembrie 1945. Cu sprijinul socialiștilor (al căror lider, Anna Kéthly, refuza să creadă că aliații lor comuniști s-ar Înjosi Într-atât Încât să falsifice alegerile), comuniștii au reușit să dea afară din parlament câțiva deputați, pe care i-au acuzat În februarie 1947 de conspirație și, În cazul liderului Béla Kovács, de
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
sud-est-europeni, Beneš a fost singurul prim-ministru În exil care și-a adus guvernul acasă, unde l-a reconfigurat În aprilie 1945 pentru a include șapte comuniști și unsprezece membri din celelalte patru partide. Comuniștii cehi conduși de Klement Gottwald credeau sincer că aveau șanse să câștige puterea la urne. La ultimele alegeri dinainte de război avuseseră o prestație respectabilă, obținând 849.000 de voturi (10% din total) În 1935. Nu depindeau de Armata Roșie, care s-a retras din Cehoslovacia În
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
plasându-și oamenii În posturi-cheie din poliție etc. Dar Înaintea alegerilor din 1948, comuniștii locali se pregăteau să vină la putere pe o „cale cehă” cu totul diferită de cele din Est. Nu e clar dacă liderii sovietici l-au crezut pe Gottwald când acesta Îi asigura că Partidul Comunist Cehoslovac va triumfa prin forțe proprii. Dar cel puțin până În toamna anului 1947, Stalin a lăsat Cehoslovacia În pace. Cehii au expulzat populația germană din regiunea sudetă (ceea ce le-a atras
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
În zonă. Sub Tito, iugoslavii nutreau ambiția - inspirată de istoria mai veche a regiunii - de a include Albania, Bulgaria și părți din Grecia Într-o Iugoslavie lărgită, o nouă Federație Balcanică. Ideea plăcea și altora: economic, ar fi convenit Bulgariei, credea Traicio Kostov, unul dintre liderii comuniști de la Sofia, și ar fi Însemnat depășirea acelui naționalism specific statelor mici, care le stânjenise serios dezvoltarea Înainte de război. Inițial, Stalin Însuși a fost favorabil ideii de federație balcanică, iar Dimitrov, confidentul său În
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
Stalin. În general, comunicarea Între Moscova și partidele acolite din Vest era deficitară. După ieșirea de la guvernare a comuniștilor francezi, Andrei Jdanov i-a trimis lui Thorez o scrisoare confidențială (transmisă, nu Întâmplător, și lui Gottwald, liderul comunist ceh): „Mulți cred că linia comuniștilor francezi a fost stabilită Împreună șcu noiț. știți bine că nu e adevărat și că deciziile voastre au luat prin surprindere Comitetul Central”. Evident, comuniștii din Vest nu puteau ține pasul. La numai câteva săptămâni după scrisoarea
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]
-
de stat din Cehoslovacia. Europa intrase Într-o perioadă de maximă insecuritate; se vorbea mult despre război. Chiar generalul Clay, care nu era defel panicard, Împărtășea frica generalizată: „Vreme de multe luni, bazându-mă pe analiza logică a situației, am crezut și susținut că cel puțin zece ani de acum Încolo nu se Întrevede nici un război. De câteva săptămâni simt o schimbare subtilă În atitudinea sovieticilor: nu pot să o definesc, dar mă face să cred că războiul ar putea Începe
[Corola-publishinghouse/Science/1961_a_3286]