7,741 matches
-
modernității timpurii, fenomen care conduce și la redefinirea viziunii de ansamblu asupra conflictualității umane. Acest fenomen de restructurare a comprehensiunii în epoca postindustrială se manifestă în plan societal prin reformularea setului de drepturi civile revendicate prin contractualismul clasic, sub forma conceptuală actuală a "corectitudinii politice". Paradigma conflictului și paradigma contractualistă, specifice Iluminismului, sunt astfel recuperate pe alte paliere, aparținând izomodernității. Nu în ultimul rând, noile mijloace de comunicare interpersonală dau naștere unor forme inedite ale structurării societale, printre care cea mai
by Emil E. Suciu [Corola-publishinghouse/Science/1062_a_2570]
-
revoluții sociale în desfășurarea istorică a omenirii, ulterioară revoluțiilor reprezentate de crearea simbolisticii rupestre din neolitic, de invenția scrisului și, respectiv, de invenția tiparului. Prin analiza acestor fenomene, lucrarea arată că deși acțiunea socială și stratificarea societală par să aparțină conceptual unor sfere teoretice diferite, în fapt ele sunt corelate, prin fenomenul de structurare și, mai ales, prin stractificare, adică prin interdependența biunivocă dintre acțiunea socială și stratificare. Lista tabelelor și graficelor Tabel 1. Comparație a concepțiilor de "postmodernitate" și de
by Emil E. Suciu [Corola-publishinghouse/Science/1062_a_2570]
-
lucrării conțin și elemente de constatare empirică, necesare pentru elaborarea aparatului teoretic de cercetare). Atât apelul la resursele bibliografice cât și observația spontană reprezintă chei de boltă ale lucrării de față, însă am apelat și la alte instrumente, mai degrabă conceptuale pe care le consider revoluționare. În esență, este vorba de o abordare fundamentată pe conceptul de formă, în locul conceptului clasic de funcție. Mai exact, voi apela, acolo unde este necesar, la recentele teorii ale complexității (v. secțiunea a II-a
by Emil E. Suciu [Corola-publishinghouse/Science/1062_a_2570]
-
axiologic de către o opțiune sau alta. Voi încerca, în cadrul capitolului de față, să deslușesc succint înțelesurile acestor interogații fundamentale. Mai multe aspecte sunt de luat în seamă în privința semnificației și înțelesului termenilor de "modernitate"; "modernism"; "postmodernism"; "modernizare"; și, ca factor conceptual de interferență, "tranziție". Conceptele de modernitate, modernism și modernizare sunt interconectate din punct de vedere semantic. Acestea rămân, totuși, chiar și în prezent, ambigue și dau naștere unor interpretări diferite care nu reflectă altceva decât confuzia în care se plasează
by Emil E. Suciu [Corola-publishinghouse/Science/1062_a_2570]
-
modernizarea presupune următoarele coordonate esențiale: modernizarea politică, prin intermediul democratizării; cea economică. prin industrializare; cea socială, prin îndeplinirea dezideratelor libertății și egalității; și cea culturală, în special prin raționalizare și prin aplicarea principiilor raționalismului specifice modernității incipiente. În acest context, raportul conceptual dintre modernitate, industrializare și civilizație dă naștere unor vii controverse, în condițiile în care modernizarea a fost asimilată civilizării prin democratizare, industrializare și raționalizare. Una dintre cele mai controversate teorii contemporane privind aceste raporturi îi aparține lui Alvin Toffler (1981
by Emil E. Suciu [Corola-publishinghouse/Science/1062_a_2570]
-
nivelul instituțiilor "reformate". Această restructurare poate lua, printre altele, aspectul fluid al "privatizării" (imprevizibile a) instituțiilor statale. Un alt aspect al modernismului contemporan este reprezentat de ceea ce îndeobște este denumit societate contemporană a cunoașterii. Aceasta îmbracă o sumedenie de forme conceptuale. S-a vorbit astfel despre postmodernism ca eră a relativizării valorilor clasice (prin influența fundamentală exercitată în principal de Nietzsche și Heidegger). Autorii la care mă refer, de obicei aparținând curentelor continentale de gândire, pun mai degrabă accent pe aspectele
by Emil E. Suciu [Corola-publishinghouse/Science/1062_a_2570]
-
prin relativizarea valorilor clasice. Într-adevăr, secolul al XX-lea este "postmodern" în sensul definiției clasice a postmodernismului, deoarece acesta a fost marcat de o relativizare a valorilor specifice clasicismului european, iar postmodernismul, definit în orice chip, are trăsătura fundamentală conceptuală a continuității în modernitate. Secolul postmodern nu este și exomodern. Fără a impune o ordine preferențială, voi descrie mediul relativist al acestui secol prin mai multe coordonate: − apariția societăților comuniste ale căror valori au înlocuit pilonul axiologic al drepturilor omului
by Emil E. Suciu [Corola-publishinghouse/Science/1062_a_2570]
-
paradigmei de cercetare propuse de Archer, agenții în sine reprezintă o parte a unui ciclu morfogenetic, deci și a unui sistem social în sine. O alternativă extrem de grăitoare este, de asemenea, propunerea lui Healy (1998) de a folosi, ca instrument conceptual alternativ, mai degrabă termenul de superveniență. Termenul provine din engl. "supervenience" și desemnează relația dintre seturi de proprietăți care nu implică o relație logică reductivă puternică. Spre exemplu, caracteristicile psihologice ale unei persoane ar fi aceleași în două lumi diferite
by Emil E. Suciu [Corola-publishinghouse/Science/1062_a_2570]
-
teoria haosului, teorie conform căreia formele neregulate abundă în natură, sub aspect de "turbulențe"; și teoria structurilor disipative, care abordează problematica autoorganizării sistemelor prin "procese cooperante". În lucrarea de față voi folosi aceste teorii revoluționare, în special prin intermediul aparatului lor conceptual, explicativ. (Pentru o sinteză explicativă a acestor concepte, a se vedea tabelul atașat la începutul volumului.) Cred că acesta din urmă este suficient de bogat pentru a explica fenomenele sociale actuale; voi evita de aceea folosirea aparatului matematic imaginat de
by Emil E. Suciu [Corola-publishinghouse/Science/1062_a_2570]
-
cantitative, cât mai ales calitative, ale cercetării sociologice nu sunt ignorate, ci sunt integrate într-un spectru mai larg al cercetării teoretice fundamentale. Prin acest demers nu încerc să ignor importanța metodelor clasice de cercetare. Cred însă că un set conceptual alternativ, care implică o terminologie inedită pentru cercetătorul în științele sociale, ar putea contribui la dezvoltarea teoriei sociologice în general. Această terminologie, de altfel, a revoluționat științele exacte în ultimele decenii și nu poate decât să ne ofere un vast
by Emil E. Suciu [Corola-publishinghouse/Science/1062_a_2570]
-
deși teoria sociologică reprezintă un domeniu de cunoaștere independent, ea poate integra unele metode, tehnici și concepte specifice demersurilor cunoașterii științifice sui generis. Aceasta nu înseamnă altceva decât că această încercare sociologică va fi uneori interdisciplinară, în măsura în care unele elemente metodologice, conceptuale sau teoretice din alte domenii ale cunoașterii științifice pot constitui un sprijin pentru înțelegerea mediului social în care ne plasăm în contemporaneitate. Spre exemplu, deși în teoria sociologică nu sunt uzitate ca atare paradigmele aristoteliană, carteziană și newtoniană decât, eventual
by Emil E. Suciu [Corola-publishinghouse/Science/1062_a_2570]
-
revoluțiile sociale, devianța socială și comportamentele delictuale, fenomenele geopolitice conflictuale de frontieră și alte de-structurări (în genere, stările conflictuale, de divergență) pot fi, de asemenea, abordate mai facil prin teoriile morfo-structurale, atât la nivel metodologic, cât și la nivel conceptual și de înțelegere; atât conceptele, cât și aparatul metodologic caracteristice teoriilor morfologice nu au un specific numai matematico-fizic, ci pot integra întregul domeniu al cunoașterii științifice. Cea mai de succes a fost, până în prezent, aplicarea acestora prin intermdiul structuralismului lingvistic
by Emil E. Suciu [Corola-publishinghouse/Science/1062_a_2570]
-
caracteristice teoriilor morfologice nu au un specific numai matematico-fizic, ci pot integra întregul domeniu al cunoașterii științifice. Cea mai de succes a fost, până în prezent, aplicarea acestora prin intermdiul structuralismului lingvistic, însă cred că este posibilă cercetarea, apelând la aparatul conceptual al teoriilor morfogenetice, și a fenomenelor din domeniile sociologiei, antropologiei, etologiei, etnografiei etc.; teoriile morfogenetice pretind că sunt de natură fenomenologică. În esență, inițiatorii paradigmei morfologice consideră că nu avem de-a face numai cu un aparat conceptual, ci obiectul
by Emil E. Suciu [Corola-publishinghouse/Science/1062_a_2570]
-
la aparatul conceptual al teoriilor morfogenetice, și a fenomenelor din domeniile sociologiei, antropologiei, etologiei, etnografiei etc.; teoriile morfogenetice pretind că sunt de natură fenomenologică. În esență, inițiatorii paradigmei morfologice consideră că nu avem de-a face numai cu un aparat conceptual, ci obiectul de cercetare însuși este reprezentat de fenomene complexe. Dat fiind că voi folosi metodele morfologice, demersul de față este implicit de natură structuralist-fenomenologică; prin teoriile morfogenetice se coagulează o paradigmă de esență spiritualistă, calitativă, considerată, cel puțin la
by Emil E. Suciu [Corola-publishinghouse/Science/1062_a_2570]
-
cercetare însuși este reprezentat de fenomene complexe. Dat fiind că voi folosi metodele morfologice, demersul de față este implicit de natură structuralist-fenomenologică; prin teoriile morfogenetice se coagulează o paradigmă de esență spiritualistă, calitativă, considerată, cel puțin la nivel metodologic și conceptual, la fel de importantă precum revoluțiile (din știința fizicii) einsteiniană și cuantică ale secolului trecut. Consider că aplicarea acestei paradigme inovatoare pe tărâmul științelor socioumane nu poate fi decât fructuoasă. 3.2. Teoriile morfologice ale complexității Cele mai relevante teorii ale complexității
by Emil E. Suciu [Corola-publishinghouse/Science/1062_a_2570]
-
sau volum specifice geometriei clasice euclidiene. Desigur, teoria fractalilor fiind imaginată de un matematician, presupune și un aparat tehnic laborios (pe care, însă, nu îl voi uzita în această lucrare decât în stricta limită a necesității, la nivel mai ales conceptual și ideatic). Aparatul matematic al teoriei presupune, firește, o sumă de constructe științifice. Spre exemplu, "curba von Koch", ce reprezintă o "mulțime fractală". Obiectele fractale (nori, fum, țărmuri etc.) sunt caracterizate printr-o dimensiune fractală proprie ce este definită drept
by Emil E. Suciu [Corola-publishinghouse/Science/1062_a_2570]
-
cunoscute, însă la niveluri superioare. Evoluția societală nu înseamnă altceva decât restructurarea modelelor formale deja dobândite. Cercetarea diacronică se poate reduce, după acest model, la cercetarea sincronică bazată pe morfogeneză. În ceea ce privește teoria catastrofelor, chiar dacă Thom este matematician și folosește aparatul conceptual al științei matematice (inclusiv pentru aplicarea teoriei sale în topologie), cred că teoria propusă de el are aplicabilitate în multe alte domenii ale științei. În particular, ea poate ajuta la înțelegerea unor aspecte sociologice precum variațiile impredictibile ale diverșilor indicatori
by Emil E. Suciu [Corola-publishinghouse/Science/1062_a_2570]
-
prin conflicte devastatoare sau ale aplicării marilor construcții ideologice în crearea unui traseu controlat al Istoriei universale. Totuși, haosul în dezvoltarea cunoașterii înseși poate crea cunoaștere. Iar complexitatea vieții sociale nu poate fi descrisă altfel decât folosind unele dintre instrumentele conceptuale ale teoriei haosului, dintre care cele mai utile îmi par cel de atractor straniu, de turbulență și de supersensibilitate la condițiile inițiale. Teoria haosului prezintă un interes metasociologic deosebit mai ales prin faptul că se intersectează cu teoria haosului social
by Emil E. Suciu [Corola-publishinghouse/Science/1062_a_2570]
-
2005; Țîrău, 2006; Chauprade, f.a.). Mă voi rezuma la sublinierea elementelor principale ale acestor teorii, fără intenția de a le submina certa importanță. Intenția mea manifestă este doar de a scoate în evidență unele avantaje ale aplicării metodelor și aparatului conceptual ale teoriilor morfogenetice în domeniul sociologic, printr-o modalitate alternativă de explicare a fenomenelor geopolitice contemporane. Să precizez de la bun început că teoriile relevante pentru subiectul de față sunt, în marea lor diversitate, axate pe două mari criterii de evaluare
by Emil E. Suciu [Corola-publishinghouse/Science/1062_a_2570]
-
secol privind importanța definirii geopolitice și geo-strategice a unui Heartland și a unor zone de interferență a acestuia cu alte arii geopolitice, fie ele militare, economice sau culturale. În ceea ce mă privește, voi încerca, în continuare, să elaborez o alternativă conceptuală și de înțelegere a fenomenelor geopolitice contemporane. Voi folosi, astfel, atât conceptele teoriei geopolitice clasice, cât și conceptele și metodologia științelor complexității, pentru a confirma sau infirma presupunerea potrivit căreia, și la nivel internațional, global, interstatal etc. suntem atât părtași
by Emil E. Suciu [Corola-publishinghouse/Science/1062_a_2570]
-
independent ele emerg gradual din metamorfoza mediilor vechi. Și că atunci când forme noi de comunicare apar, cele vechi nu mor, ci continuă să evolueze și să se adapteze." (id., p. 33). Sintetizând principiile fundamentale ale mediamorfozei, Fidler identifică următorul set conceptual și de analiză complexă: "1. Coevoluție și coexistență: Toate formele de comunicare coexistă și coevoluează în cadrul unui sistem complex adaptabil și în expansiune. Pe măsură ce fiecare formă nouă apare și se dezvoltă, ea influențează, de-a lungul timpului și în grade
by Emil E. Suciu [Corola-publishinghouse/Science/1062_a_2570]
-
și "fluizi", prin faptul că fluxul de constituire a noii structuri de comunicare pare să genereze, prin "contagiune", noi fractali lingvistici, funcționând ca niște "atractori stranii", aflați în continuă mișcare. Să reamintesc că în științele morfogenetice, de al căror aparat conceptual mă folosesc aici, atractorii stranii sunt structuri bine-ordonate care, la periferia câmpului lor de existență, exercită o influență de contagiune ordonatoare asupra zonelor dezordonate. Pentru un relevant autor, Ferdinand de Saussure (1916/1998; cf. Graur et al., 1972, pp. 211-220
by Emil E. Suciu [Corola-publishinghouse/Science/1062_a_2570]
-
grupuri sociale informale, deoarece membrii acestora dezvoltă scopuri comunicaționale specifice, metode specifice de comunicare, prezintă sentimentul de apartenență la grup și dezvoltă structurare de grup (e.g., prin existența liderului informal, reprezentat de inițiatorul grupului de discuții). Conform grilei metodologice și conceptuale a teoriilor complexității propusă aici, putem foarte ușor să numim aceste vortexuri lingvistice fie turbulențe, ca manifestări ale fenomenelor haotice și impredictibile, fie structurări disipative, ca procese cooperante de autoorganizare. Cele mai relevante vortexuri semio-semantice sunt reprezentate de acronime, atrofii
by Emil E. Suciu [Corola-publishinghouse/Science/1062_a_2570]
-
altceva decât să își demonstreze autosuficiența: limbajul uman tinde către o limită structurală care necesită atrofii și vortexuri comunicaționale, pentru a mai da dovadă de funcționalitate. Capitolul 7 Societatea izomodernă Pornind de la modelul structurării propus de Giddens și de la modelul conceptual al științelor morfogenetice, voi încerca în continuare să identific câteva trăsături specifice structurării izomoderne, pe baza analizei întreprinse în capitolele anterioare. Pentru aceasta, propun folosirea a două concepte conexe celui de structurare, și anume conceptele de destructurare și restructurare. 7
by Emil E. Suciu [Corola-publishinghouse/Science/1062_a_2570]
-
jocul dintre nivelurile explicațiilor științifice și metaștiințifice sau simplu metodologice nu poate decât să ne inducă în eroare. Conceptul, propus aici, de stractificare înglobează ambele niveluri: 1. La primul nivel, cel empiric, al explicațiilor, dualitatea de structură reprezintă un instrument conceptual util, care furnizează explicații privind interacțiunea dintre crearea de structuri de către agenții sociali și acțiunile create de către aceștia sub influența structurilor. Aici, relația între agenți și structuri este biunivocă. 2. La un al doilea nivel, coeziunea dintre structură și agenți
by Emil E. Suciu [Corola-publishinghouse/Science/1062_a_2570]