7,832 matches
-
caz se face și distincția dintre referințele pronominale la persoana întîi și la persoana a treia în relație cu naratorul sau cu personajul. Două dintre opozițiile fundamentale ale lui Doležel sînt elemente constitutive ale situațiilor narative, și anume narator personalizat narator nepersonalizat (mod) și narațiune la persoana întîi narațiune la persoana a treia (persoană). Este esențial pentru sistemul lui Doležel faptul că aceste două criterii de clasificare sînt folosite succesiv, potrivit diagramei lingvistice de tip arbore genealogic 135. Doležel acordă perspectivei
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
criterii de clasificare sînt folosite succesiv, potrivit diagramei lingvistice de tip arbore genealogic 135. Doležel acordă perspectivei doar o formă de atenție implicită. Pentru Leibfried, totuși, aceasta reprezintă cel mai însemnat criteriu de clasificare: el distinge "perspectiva internă", aceea a naratorului care ia parte la acțiune, și "perspectiva externă", aceea a naratorului care nu e implicat în acțiune 136. Această distincție foarte importantă este oarecum ambiguizată de faptul că Leibfried alege pentru exemplificare opera Flegeljahre a lui Jean Paul Richter, un
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
arbore genealogic 135. Doležel acordă perspectivei doar o formă de atenție implicită. Pentru Leibfried, totuși, aceasta reprezintă cel mai însemnat criteriu de clasificare: el distinge "perspectiva internă", aceea a naratorului care ia parte la acțiune, și "perspectiva externă", aceea a naratorului care nu e implicat în acțiune 136. Această distincție foarte importantă este oarecum ambiguizată de faptul că Leibfried alege pentru exemplificare opera Flegeljahre a lui Jean Paul Richter, un roman în care e foarte dificil de distins perspectiva externă de
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
Din moment ce Leibfried presupune că ideea de "situație narativă" denotă doar perspectiva 137, tentativa sa critică de a dezvolta conceptul de situație narativă în continuare este oarecum unilaterală. El crede că nici opoziția persoana întîi persoana a treia, nici distincția dintre narator și non-narator (reflector) nu reprezintă un criteriu valid pentru clasificarea tipurilor 138. Este astfel de înțeles că Leibfried se întreabă dacă situația narativă personală ar putea fi o simplă variantă a perspectivei la persoana întîi 139. După cum arată diagrama de la
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
că Leibfried se întreabă dacă situația narativă personală ar putea fi o simplă variantă a perspectivei la persoana întîi 139. După cum arată diagrama de la sfîrșitul volumului, situația narativă personală este tangențială formelor situației narative la persoana întîi din care eul narator s-a retras cu totul, însă nu și acelor forme ale narațiunii la persoana întîi caracterizate prin prezența unui narator personalizat. Aceste forme sînt mai strîns legate de situația narativă auctorială decît de cea personală 140. Altă prezentare sistematică a
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
După cum arată diagrama de la sfîrșitul volumului, situația narativă personală este tangențială formelor situației narative la persoana întîi din care eul narator s-a retras cu totul, însă nu și acelor forme ale narațiunii la persoana întîi caracterizate prin prezența unui narator personalizat. Aceste forme sînt mai strîns legate de situația narativă auctorială decît de cea personală 140. Altă prezentare sistematică a formelor narative care a dus la continuarea discuției a fost oferită de Wilhelm Füger141. La baza abordării lui Füger se
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
Füger141. La baza abordării lui Füger se află opozițiile dintre perspectiva internă și cea externă și dintre forma la persoana întîi și cea la persoana a treia. Pe lîngă acestea, Füger distinge trei grade de înțelegere sau stadii ale conștiinței naratorului. Naratorul poate fi mai bine, la fel de bine sau mai puțin informat decît celelalte personaje din roman sau decît cititorul. Asemenea lui Doležel, Füger folosește diagrama-arbore genealogic drept fundament pentru sistemul său. Avantajele acestui model sînt rigoarea sa logică și precizia
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
La baza abordării lui Füger se află opozițiile dintre perspectiva internă și cea externă și dintre forma la persoana întîi și cea la persoana a treia. Pe lîngă acestea, Füger distinge trei grade de înțelegere sau stadii ale conștiinței naratorului. Naratorul poate fi mai bine, la fel de bine sau mai puțin informat decît celelalte personaje din roman sau decît cititorul. Asemenea lui Doležel, Füger folosește diagrama-arbore genealogic drept fundament pentru sistemul său. Avantajele acestui model sînt rigoarea sa logică și precizia distincțiilor
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
de mijloc prin analiza trăsăturilor distinctive pe care a întreprins-o142. Chatman realizează o descriere sistematică a formelor de "transmitere narativă", prin care înțelege în primul rînd formele reprezentării intermedierii în narațiune. Acesta, la rîndul său, pornește de la problema prezenței unui narator și postulează diferite grade de conștientizare a prezenței naratorului de către cititor. Astfel el se folosește de teoria actelor de limbaj a lui Austin 143. Prin "trăsătură discursivă", Chatman înțelege "o singură proprietate a discursului narativ, de exemplu folosirea persoanei întîi
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
întreprins-o142. Chatman realizează o descriere sistematică a formelor de "transmitere narativă", prin care înțelege în primul rînd formele reprezentării intermedierii în narațiune. Acesta, la rîndul său, pornește de la problema prezenței unui narator și postulează diferite grade de conștientizare a prezenței naratorului de către cititor. Astfel el se folosește de teoria actelor de limbaj a lui Austin 143. Prin "trăsătură discursivă", Chatman înțelege "o singură proprietate a discursului narativ, de exemplu folosirea persoanei întîi singular sau nefolosirea rezumatului"144. Chatman subliniază în mod
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
Metoda descriptivă a analizei trăsăturilor permite cea mai fidelă abordare posibilă a textului, din moment ce analiza formală poate să se concentreze în întregime asupra îmbinării idiosincratice a formelor narative dintr-un text. Rezultatul este o listă a gradelor diferite ale prezenței naratorului în narațiune, listă care este foarte utilă pentru scopurile interpretării. Analiza trăsăturilor nu poate, totuși, să arate corespondențele și interdependența elementelor narative particulare, adică structura narativă în cel mai larg sens. Această abordare este echivalentă cu renunțarea la orice aspirații
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
să subliniez o neînțelegere din partea lui Chatman, care a fost probabil cauzată de o formulare imprecisă din textul versiunii originale a Situațiilor narative (1955). Aceasta prezintă interes în relație cu redefinirea situațiilor narative. Chatman presupune că persoana, modul și prezența naratorului în lumea ficțională reprezintă cele trei elemente constitutive ale situației narative 147. Persoana și identitatea spațiilor de existență (prezența naratorului în lumea ficțională), totuși, sînt doar doi termeni diferiți pentru unul și același element constitutiv. Acest lucru a fost discutat
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
a Situațiilor narative (1955). Aceasta prezintă interes în relație cu redefinirea situațiilor narative. Chatman presupune că persoana, modul și prezența naratorului în lumea ficțională reprezintă cele trei elemente constitutive ale situației narative 147. Persoana și identitatea spațiilor de existență (prezența naratorului în lumea ficțională), totuși, sînt doar doi termeni diferiți pentru unul și același element constitutiv. Acest lucru a fost discutat anterior în amănunt. Elementul "perspectivă" lipsește din lista lui Chatman 148. Teoria narativă concepută de mine pe baza situațiilor narative
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
sau pol al opoziției binare asociat cu acesta ajunge să fie dominant în relație cu celelalte elemente constitutive și cu opozițiile lor: Situația narativă auctorială predominanța perspectivei exterioare (aperspectivism) Situația narativă la persoana întîi predominanța identității spațiilor de existență al naratorului și al personajelor Situația narativă personală predominanța modului-reflector Dacă situațiile narative sînt aranjate sistematic într-un cerc potrivit corespondențelor care există între ele, în așa fel încît axele opozițiilor aparținînd situațiilor narative să treacă prin cerc la intervale egale, diagrama
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
elementul constitutiv cel mai bine cunoscut și cel mai evident, persoana. Perspectiva și modul vor fi analizate ulterior. 3.1.1. Opoziția I (persoană): referință la persoana întîi referință la persoana a treia În calitate de personaj principal al narațiunii, Holden Caulfield, naratorul la persoana întîi din romanul De veghe în lanul de secară al lui J.D. Salinger, se situează în centrul universului reprezentat în roman. Identitatea spațiilor de existență al naratorului și al celorlalte personaje este astfel stabilită și susținută în ciuda tendinței
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
la persoana a treia În calitate de personaj principal al narațiunii, Holden Caulfield, naratorul la persoana întîi din romanul De veghe în lanul de secară al lui J.D. Salinger, se situează în centrul universului reprezentat în roman. Identitatea spațiilor de existență al naratorului și al celorlalte personaje este astfel stabilită și susținută în ciuda tendinței acestui narator la persoana întîi de a-și adresa remarcele direct către cititor. Putem împărtăși uimirea lui David Goldknopf în ceea ce privește posibilitatea acestui gen de comunicare: "Cineva din interiorul romanului
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
persoana întîi din romanul De veghe în lanul de secară al lui J.D. Salinger, se situează în centrul universului reprezentat în roman. Identitatea spațiilor de existență al naratorului și al celorlalte personaje este astfel stabilită și susținută în ciuda tendinței acestui narator la persoana întîi de a-și adresa remarcele direct către cititor. Putem împărtăși uimirea lui David Goldknopf în ceea ce privește posibilitatea acestui gen de comunicare: "Cineva din interiorul romanului vorbește cu cineva din exteriorul acestuia. Acest lucru mi se pare un fenomen
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
interiorul romanului vorbește cu cineva din exteriorul acestuia. Acest lucru mi se pare un fenomen remarcabil, aproape șocant"150. Oricum ar putea fi explicat acest fenomen uimitor (voi reveni la el ulterior), el nu modifică faptul fundamental al identității spațiului naratorului la persoana întîi și al celui din care fac parte celelalte personaje (ficționale) din roman. Holden își începe narațiunea în felul următor: Dacă vreți într-adevăr să aflați ce s-a întîmplat, probabil c-o să întrebați în primul rînd unde
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
ajung la capătul puterilor și să fiu nevoit să vin aici să mă potolesc 151. Dacă încercăm să transpunem această narațiune la persoana întîi într-una la persoana a treia, adică să desființăm uniunea de persoană dintre personajul principal și narator și să introducem un narator situat în afara lumii ficționale a personajelor (non-identitatea spațiului naratorului și al celui al personajelor)152, întîmpinăm imediat mari dificultăți. Dacă obiectivul acestei transpuneri este o narațiune la persoana a treia auctorială precum Tom Jones sau
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
să fiu nevoit să vin aici să mă potolesc 151. Dacă încercăm să transpunem această narațiune la persoana întîi într-una la persoana a treia, adică să desființăm uniunea de persoană dintre personajul principal și narator și să introducem un narator situat în afara lumii ficționale a personajelor (non-identitatea spațiului naratorului și al celui al personajelor)152, întîmpinăm imediat mari dificultăți. Dacă obiectivul acestei transpuneri este o narațiune la persoana a treia auctorială precum Tom Jones sau Bîlciul deșertăciunilor, atunci rolul naratorului
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
151. Dacă încercăm să transpunem această narațiune la persoana întîi într-una la persoana a treia, adică să desființăm uniunea de persoană dintre personajul principal și narator și să introducem un narator situat în afara lumii ficționale a personajelor (non-identitatea spațiului naratorului și al celui al personajelor)152, întîmpinăm imediat mari dificultăți. Dacă obiectivul acestei transpuneri este o narațiune la persoana a treia auctorială precum Tom Jones sau Bîlciul deșertăciunilor, atunci rolul naratorului la persoana întîi, Holden Caulfield, trebuie să fie transferat
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
narator situat în afara lumii ficționale a personajelor (non-identitatea spațiului naratorului și al celui al personajelor)152, întîmpinăm imediat mari dificultăți. Dacă obiectivul acestei transpuneri este o narațiune la persoana a treia auctorială precum Tom Jones sau Bîlciul deșertăciunilor, atunci rolul naratorului la persoana întîi, Holden Caulfield, trebuie să fie transferat către două personaje, și anume către unul de pe scena acțiunii și către un narator situat în afara realității ficționale. Pentru un asemenea narator, totuși, sistemul de valori juvenil, simplificat al lui Holden
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
transpuneri este o narațiune la persoana a treia auctorială precum Tom Jones sau Bîlciul deșertăciunilor, atunci rolul naratorului la persoana întîi, Holden Caulfield, trebuie să fie transferat către două personaje, și anume către unul de pe scena acțiunii și către un narator situat în afara realității ficționale. Pentru un asemenea narator, totuși, sistemul de valori juvenil, simplificat al lui Holden ar fi la fel de nepotrivit ca și stilul său, suprasaturat de jargon adolescentin. Dacă stilul ar fi transpus într-unul aparținînd unui adult, s-
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
auctorială precum Tom Jones sau Bîlciul deșertăciunilor, atunci rolul naratorului la persoana întîi, Holden Caulfield, trebuie să fie transferat către două personaje, și anume către unul de pe scena acțiunii și către un narator situat în afara realității ficționale. Pentru un asemenea narator, totuși, sistemul de valori juvenil, simplificat al lui Holden ar fi la fel de nepotrivit ca și stilul său, suprasaturat de jargon adolescentin. Dacă stilul ar fi transpus într-unul aparținînd unui adult, s-ar crea un hiatus între narator și materialul
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
un asemenea narator, totuși, sistemul de valori juvenil, simplificat al lui Holden ar fi la fel de nepotrivit ca și stilul său, suprasaturat de jargon adolescentin. Dacă stilul ar fi transpus într-unul aparținînd unui adult, s-ar crea un hiatus între narator și materialul narat. Absența unui astfel de hiatus este o trăsătură foarte semnificativă a textului original. Dacă, pe de altă parte, obiectivul transpunerii este o narațiune la persoana a treia precum Portretul artistului în tinerețe (situație narativă personală), atunci Holden
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]