2,694 matches
-
a Big-Bang-ului ? Conceptul de constituent ultim al materiei este un concept asimptotic, un concept-limită. Democrația dimensională 44 a teoriei M nu este compatibilă cu acest concept. Căutarea constituenților ultimi ai materiei pare fără sfîrșit. LUPASCO ESTE, OARE, UN PROFET AL IRAȚIONALULUI? Unii comentatori ai filosofiei lupasciene sunt convinși că ea violează axioma non-contradicției. Neînțelegerea e generată de confuzia destul de curentă între axioma terțului exclus și axioma non-contradicției. Logica terțului inclus este non-contradictorie, în acest sens că axioma non-contradicției este perfect respectată
[Corola-publishinghouse/Science/1461_a_2759]
-
și T), ce coexistă în același moment al timpului. E o logică formală, la fel ca orice altă logică formală: regulile sale se traduc printr-un formalism matematic relativ simplu. Să afli astăzi că Stéphane Lupasco este un profet al iraționalului e pur și simplu hilar. În fond, întreaga derivă a argumentației lui Dominique Terré din recenta sa carte, Derivele argumentației științifice 45, are ca sursă o teribilă confuzie: convingerea că "știință" înseamnă exclusiv "a prezice" e o viziune perimată și
[Corola-publishinghouse/Science/1461_a_2759]
-
virtuale, abstracte, ceea ce dă impresia de irațional celui care ar vrea să reducă totul la informația oferită de organele de simț și de instrumentele de măsură. Rațiunea este contradictorie prin propria sa natură 46. Unde sfîrșește raționalul și unde începe iraționalul? Gilles Gaston Granger 47 distinge cu îndreptățire trei tipuri de irațional: iraționalul "ca obstacol, punct de plecare al unei recuceriri a raționalității", "iraționalul ca recurs, ca mijloc de a reînnoi și prelungi actul creator" și, în fine, iraționalul "prin renunțare
[Corola-publishinghouse/Science/1461_a_2759]
-
reducă totul la informația oferită de organele de simț și de instrumentele de măsură. Rațiunea este contradictorie prin propria sa natură 46. Unde sfîrșește raționalul și unde începe iraționalul? Gilles Gaston Granger 47 distinge cu îndreptățire trei tipuri de irațional: iraționalul "ca obstacol, punct de plecare al unei recuceriri a raționalității", "iraționalul ca recurs, ca mijloc de a reînnoi și prelungi actul creator" și, în fine, iraționalul "prin renunțare", care corespunde "unei veritabile respingeri a raționalului". Întreaga istorie a științelor stă
[Corola-publishinghouse/Science/1461_a_2759]
-
instrumentele de măsură. Rațiunea este contradictorie prin propria sa natură 46. Unde sfîrșește raționalul și unde începe iraționalul? Gilles Gaston Granger 47 distinge cu îndreptățire trei tipuri de irațional: iraționalul "ca obstacol, punct de plecare al unei recuceriri a raționalității", "iraționalul ca recurs, ca mijloc de a reînnoi și prelungi actul creator" și, în fine, iraționalul "prin renunțare", care corespunde "unei veritabile respingeri a raționalului". Întreaga istorie a științelor stă mărturie pentru lupta neîntreruptă și înverșunată împotriva necunoscutului și am putea
[Corola-publishinghouse/Science/1461_a_2759]
-
unde începe iraționalul? Gilles Gaston Granger 47 distinge cu îndreptățire trei tipuri de irațional: iraționalul "ca obstacol, punct de plecare al unei recuceriri a raționalității", "iraționalul ca recurs, ca mijloc de a reînnoi și prelungi actul creator" și, în fine, iraționalul "prin renunțare", care corespunde "unei veritabile respingeri a raționalului". Întreaga istorie a științelor stă mărturie pentru lupta neîntreruptă și înverșunată împotriva necunoscutului și am putea afirma că necunoscutul este sursa însăși a progresului științific. Multe aspecte care au fost considerate
[Corola-publishinghouse/Science/1461_a_2759]
-
renunțare", care corespunde "unei veritabile respingeri a raționalului". Întreaga istorie a științelor stă mărturie pentru lupta neîntreruptă și înverșunată împotriva necunoscutului și am putea afirma că necunoscutul este sursa însăși a progresului științific. Multe aspecte care au fost considerate cîndva iraționale, bizare, paradoxale au devenit apoi, prin demersul științific, raționale, normale, integrate într-o descriere științifică coerentă. De aici și pînă la a afirma că tot ce există în lume este rațional e un pas mare, ale cărui consecințe, pe toate
[Corola-publishinghouse/Science/1461_a_2759]
-
ce există în lume este rațional e un pas mare, ale cărui consecințe, pe toate planurile, nu trebuie subestimate. Astfel, viziunea materialist-dialectică asupra lumii ne spune că tot ceea ce este necunoscut în lume va fi într-o zi dezvăluit, cunoscut. Iraționalul este deci conceput ca un punct asimptotic, abstract, lipsit de orice caracter de realitate. Ceea ce este real e raționalul, adică ceea ce este supus reproductibilității, experimentării și înțelegerii științifice. Putem vizualiza această descriere mate-rialist-dialectică a cunoașterii, reprezentînd cunoașterea științifică, așa cum o
[Corola-publishinghouse/Science/1461_a_2759]
-
suprafață tinde, odată cu scurgerea timpului, spre infinit, asigurînd astfel pro-gresul continuu și fără de sfîrșit al raționalității științifice. Această imagine, mai fină și mai sub-tilă decît cea care este în mod tradițional propu-să de materialismul dialectic, conduce însă la aceeași concluzie: iraționalul nu are nici o valoare de realitate. Dar este posibil să formulăm, pornind de la viziunea sistemică și cuantică asupra lumii, o viziune radical diferită, în ciuda analogiilor superficiale. Să luăm din nou o sferă ca reprezentare a cunoașterii științifice, dar o sferă
[Corola-publishinghouse/Science/1461_a_2759]
-
opoziție, ci o cooperare permanentă între rațional și irațional, care se manifestă ca doi poli contradictorii ai unei aceleiași Realități, care îi transcende pe amîndoi. Totul se petrece ca și cum ar exista o interacțiune reciprocă, o transformare reciprocă între rațional și irațional. Iraționalul nu apare ca atributul unei entități exterioare sferei cognoscibile, ci ca pol al unui dinamism care îl înglobează și în centrul căruia se află omul. Acest dinamism este sursă de libertate, de spontaneitate, de creativitate în evoluția sistemelor naturale
[Corola-publishinghouse/Science/1461_a_2759]
-
ci o cooperare permanentă între rațional și irațional, care se manifestă ca doi poli contradictorii ai unei aceleiași Realități, care îi transcende pe amîndoi. Totul se petrece ca și cum ar exista o interacțiune reciprocă, o transformare reciprocă între rațional și irațional. Iraționalul nu apare ca atributul unei entități exterioare sferei cognoscibile, ci ca pol al unui dinamism care îl înglobează și în centrul căruia se află omul. Acest dinamism este sursă de libertate, de spontaneitate, de creativitate în evoluția sistemelor naturale. Imaginea
[Corola-publishinghouse/Science/1461_a_2759]
-
ordinea în natură. Nu pescuia peștii, ci oasele. Noua raționalitate, permițînd conceperea organizării și existenței, ar permite perceperea și a peștilor, și a mării, adică și ceea ce nu poate fi pescuit"50. "Cel care raționează are nevoie de un dușman irațional" spune Edgar Morin în convorbirea pe care am avut-o în jurul operei lui Lupasco, "ei își dau seama că tot mai multe concepții științifice nu corespund deloc standardului lor, sunt total neinteligibile în modul lor de raționalizare prea închis și
[Corola-publishinghouse/Science/1461_a_2759]
-
lui Lupasco, "ei își dau seama că tot mai multe concepții științifice nu corespund deloc standardului lor, sunt total neinteligibile în modul lor de raționalizare prea închis și au tendința să spună: e irațional. Nu văd cum anume ar fi irațională autoorganizarea. Prin ce este Spinoza, brusc, irațional, în raport cu deiștii, cînd spune că lumea se creează ea însăși ? Există un fel de delir raționalizator care nu știe că e, de fapt, o nesăbuință totală"51. Nu e de mirare că un
[Corola-publishinghouse/Science/1461_a_2759]
-
51. Nu e de mirare că un poet ca Benjamin Fondane a putut pătrunde în opera lui Lupasco mai bine decît anumiți oameni de știință și filosofi 52. Imaginea noastră e apropiată și de concepția lui Max Planck despre rolul iraționalului în cunoașterea științifică: "... fizica, la fel ca orice altă știință, conține un anumit nucleu de iraționalitate, imposibil de redus în întregime. Și totuși, a considera acest irațional ca situîndu-se în afara științei, prin definiție, ar însemna să o lipsim pe aceasta
[Corola-publishinghouse/Science/1461_a_2759]
-
se dezvoltă pentru a deveni perceptibilă. Trei este Unu devenit perceptibil care, fără rezolvarea contrariilor Unu și Celălalt ar fi rămas într-o stare imposibil de determinat"16. Dar, care e natura acestei unificări a opușilor? Este ea rațională sau irațională? Pentru domeniul psihic, răspunsul ne este oferit de Jung: "[...] unificarea opușilor la un nivel superior nu este o treabă rațională și nici o problemă de voință, ci un pro-ces psihic de dezvoltare care se exprimă prin simboluri"17. În Natură, această
[Corola-publishinghouse/Science/1461_a_2759]
-
prin formula "cu salutări cuaternare"21. Dincolo de această anecdotă, Pauli credea, la fel ca Jung, în valoarea cuaternarului în ideea revalorificării intuiției, a vieții interioare, a imaginarului, deschizînd porțile acestui fabulos rezervor de energie care este inconștientul, perceput ca fiind iraționalul, răul, tenebrele 22. Altfel formulat, ce este rațiunea în prezența mai multor niveluri de realitate ? Fiecare nivel de realitate este legat de un anumit nivel de rațiune. Rațiunea este ansamblul nivelurilor de rațiune. Împletirea și coerența ansamblului nivelurilor de rațiune
[Corola-publishinghouse/Science/1461_a_2759]
-
Trebuie, totuși, să distingem "nivelul de rațiune" de "mica rațiune". "Mica rațiune" rezultă din contracția tuturor nivelurilor de realitate într-un singur nivel de realitate. "Mica rațiune" este deci, cel puțin în cadrul modelului pe care îl propunem, o rațiune delirantă, irațională și chiar periculoasă. Așa cum o vedem, în prezența mai multor niveluri de realitate, iraționalul își schimbă locul. Există, oare, o opoziție între ternar, care implică terțul inclus, și cuaternar? Ternarul poate fi conceput, așa cum am văzut, ca instrument de tranziție
[Corola-publishinghouse/Science/1461_a_2759]
-
contracția tuturor nivelurilor de realitate într-un singur nivel de realitate. "Mica rațiune" este deci, cel puțin în cadrul modelului pe care îl propunem, o rațiune delirantă, irațională și chiar periculoasă. Așa cum o vedem, în prezența mai multor niveluri de realitate, iraționalul își schimbă locul. Există, oare, o opoziție între ternar, care implică terțul inclus, și cuaternar? Ternarul poate fi conceput, așa cum am văzut, ca instrument de tranziție de la un nivel de realitate la un altul. Există două sensuri posibile ale acestei
[Corola-publishinghouse/Science/1461_a_2759]
-
actualizare [...] dă naștere, prin reacție, unei producții de idei, forme, elemente obiective, care este altceva decît ea însăși. Și rezultă de aici un paradox uimitor, anume că o gîndire a identității este produsul unui existent care nu consideră real decît iraționalul, iar o gîndire irațională este produsul unui existent care nu consideră reală decît identitatea". Intuiția lui Fondane își atinge apogeul atunci cînd înțelege, contrar oricăror aparențe, că logica lui Lupasco este, de fapt, o logică a non-contradicției: "De unde are Lupasco
[Corola-publishinghouse/Science/1461_a_2759]
-
reacție, unei producții de idei, forme, elemente obiective, care este altceva decît ea însăși. Și rezultă de aici un paradox uimitor, anume că o gîndire a identității este produsul unui existent care nu consideră real decît iraționalul, iar o gîndire irațională este produsul unui existent care nu consideră reală decît identitatea". Intuiția lui Fondane își atinge apogeul atunci cînd înțelege, contrar oricăror aparențe, că logica lui Lupasco este, de fapt, o logică a non-contradicției: "De unde are Lupasco această cunoaștere? De la logicul
[Corola-publishinghouse/Science/1461_a_2759]
-
și oameni de știință îl redescoperă pe Lupasco, fenomen pe care l-am putut constata, cu o anume mirare, datorită forumurilor de discuții de pe Internet. Dar între-barea mea este următoarea. Lupasco e redescoperit de cei care, în urma scandalului Sokal, văd iraționalul peste tot și mai ales în domeniul interpretării științei moderne. Astfel, Lupasco este în mod ciudat propulsat în avanscenă ca un precursor al iraționalului descoperit în opera lui Francisco Varela, Henri Atlan, Ilya Prigogine sau René Thom. Pe cînd, deci
[Corola-publishinghouse/Science/1461_a_2759]
-
Internet. Dar între-barea mea este următoarea. Lupasco e redescoperit de cei care, în urma scandalului Sokal, văd iraționalul peste tot și mai ales în domeniul interpretării științei moderne. Astfel, Lupasco este în mod ciudat propulsat în avanscenă ca un precursor al iraționalului descoperit în opera lui Francisco Varela, Henri Atlan, Ilya Prigogine sau René Thom. Pe cînd, deci, un studiu savant și universitar despre "Edgar Morin și Irațional" ? E ca și cum o anumită castă a gîndirii confortabile ar fi teribil de deranjată de
[Corola-publishinghouse/Science/1461_a_2759]
-
moderne. Astfel, Lupasco este în mod ciudat propulsat în avanscenă ca un precursor al iraționalului descoperit în opera lui Francisco Varela, Henri Atlan, Ilya Prigogine sau René Thom. Pe cînd, deci, un studiu savant și universitar despre "Edgar Morin și Irațional" ? E ca și cum o anumită castă a gîndirii confortabile ar fi teribil de deranjată de renașterea subiectului. Ce crezi tu despre această bruscă agitație în jurul iraționalului? E. M.: Înainte de a răspunde la asta, vreau să spun că Lupasco, în timpul vieții, a fost
[Corola-publishinghouse/Science/1461_a_2759]
-
sau René Thom. Pe cînd, deci, un studiu savant și universitar despre "Edgar Morin și Irațional" ? E ca și cum o anumită castă a gîndirii confortabile ar fi teribil de deranjată de renașterea subiectului. Ce crezi tu despre această bruscă agitație în jurul iraționalului? E. M.: Înainte de a răspunde la asta, vreau să spun că Lupasco, în timpul vieții, a fost foarte marginal. În raport cu fizicienii, părea bizar; în raport cu filosofii, părea bizar. Era cumva în situația noastră, adică inclasabil. Pentru că, în fond, era un gînditor și, din
[Corola-publishinghouse/Science/1461_a_2759]
-
un climat în care se regăsește, din nou, spiritul nefericit în sistemul clasic. Un lucru remarcabil era că fizicianul clasic sau standard era din ce în ce mai convins că e proprietarul rațiunii și că tot ce se situează în afară e irațional. Cuvîntul irațional desemnează tot ce se află în afara capacității mele de înțelegere. A existat, îmi amintesc foarte bine, Uniunea Raționalistă; exista și acea revistă comunistă care se numea La pensée, revue du rationalisme moderne (Gîndirea, revista raționalismului modern). Pentru ei, era irațional
[Corola-publishinghouse/Science/1461_a_2759]