7,832 matches
-
hiatus este o trăsătură foarte semnificativă a textului original. Dacă, pe de altă parte, obiectivul transpunerii este o narațiune la persoana a treia precum Portretul artistului în tinerețe (situație narativă personală), atunci Holden Caulfield ar trebui eliminat din rolul de narator. Ar rămîne doar personajul-reflector Holden, cu ale cărui gînduri și emoții ne-am familiariza foarte bine, chiar dacă Holden nu ar povesti el însuși despre ele. Prin această schimbare, natura puternic determinată a actului narativ și caracterul confesiv al narațiunii trăsături
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
el însuși despre ele. Prin această schimbare, natura puternic determinată a actului narativ și caracterul confesiv al narațiunii trăsături esențiale ale romanului la persoana întîi s-ar pierde. Astfel, legătura dintre experiență și narațiune, care e dată de identitatea spațiului naratorului cu cel al realității reprezentate, nu poate fi ruptă fără efecte grave asupra structurii de semnificații a romanului. Ruperea acestei legături este, totuși, o condiție premergătoare transpunerii unei narațiuni la persoana întîi într-una la persoana a treia. 3.1
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
asemenea folosește o perspectivă interioară. Ultima propoziție a citatului nu acceptă o astfel de transpunere, totuși, date fiind predominanța perspectivei exterioare în relație cu cea interioară și reprezentarea lumii exterioare, nu a celei interioare. În această propoziție și vocea unui narator devine cumva mai clar perceptibilă decît în prima parte a citatului, unde transmiterea pornește de la un reflector. Faptul că părțile citatului care implică o perspectivă interioară și cele care reflectă una exterioară se comportă într-un mod atît de diferit
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
vreme în romanele occidentale a devenit vizibilă o tendință de a suspenda liniile de demarcație pe care Flaubert, James și succesorii acestora le-au trasat foarte meticulos între forma de narațiune personală și impersonală, adică între punctul de vedere al naratorului și acela al unui personaj al romanului. Jean Ricardou a încercat de timpuriu să definească acest fenomen cu ajutorul conceptului de "narator flotant", la fel cum a făcut J. Barth prin "punctul de vedere lipsit de perspectivă"164. W.H. Schober
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
acestora le-au trasat foarte meticulos între forma de narațiune personală și impersonală, adică între punctul de vedere al naratorului și acela al unui personaj al romanului. Jean Ricardou a încercat de timpuriu să definească acest fenomen cu ajutorul conceptului de "narator flotant", la fel cum a făcut J. Barth prin "punctul de vedere lipsit de perspectivă"164. W.H. Schober încearcă să cuprindă modificarea și schimbarea situației narative, așa cum pot fi acestea observate foarte des în romanul mai recent, în conceptul
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
doar prin intermediul dialogului. Propriu-zis, scena dialogată este, prin urmare, un corp străin în genul narativ, întrucît în roman un citat lung în vorbire directă trebuie privit ca o modalitate de evitare a intermedierii, i.e. a modului de transmitere de către un narator 171. Prezența pasajelor dialogate în roman este astfel în mare măsură independentă de situația narativă respectivă. "La drept vorbind, în literatură mimesis-ul pur este posibil numai acolo unde [...] comportamentul este doar lingvistic [...]. Povestea absolut nemediată sau transcrierea ori înregistrarea pură
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
o evoluție graduală de la elementul pronunțat diegetic-narativ la cel mimetic-dramatic. Stilul indirect liber, vorbirea indirectă, relatarea unui dialog și scena în mare măsură dramatică sînt mai strîns legate de componenta mimetic-dramatică decît sînt relatarea foarte condensată a acțiunii de către un narator și comentariul auctorial. Diferitele forme prin care conștiința poate fi reprezentată capătă o poziție specială în această serie, întrucît nu țin seama de granițele postulate aici. Relatarea auctorială a gîndurilor, reprezentarea gîndirii într-o formă analoagă vorbirii indirecte, precum și stilul
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
poziția lor pe cercul tipologic aproximativ la jumătatea drumului dintre situațiile narative auctoriale și personale este în primul rînd determinată nu de cantitatea dialogurilor lor, ci mai degrabă de condițiile narative premergătoare sporirii excesive a acelor dialoguri, și anume retragerea naratorului auctorial și, în același timp, absența reprezentării personale. Dialogul ca element structural non-narativ al unei narațiuni nu poate, de unul singur, să determine în mod decisiv clasificarea unei opere pe cercul tipologic. Operele menționate sînt cazuri extreme. Mai reprezentative pentru
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
în anumite circumstanțe, pot explica situația din romanul însuși. În ecranizarea romanului Demonii al lui Dostoievski pentru televiziune, de pildă, scenele de acțiune sînt proiectate pe ecran și sînt prezentate spectatorului in actu de cîteva ori, iar în același timp, naratorul ca voice-over povestește întîmplarea la timpul trecut al relatării narative. Este actul de imaginație al cititorului determinat aici de maniera de prezentare mimetic-dramatică sau de cea diegetic-narativă? 3.2.2. Ritmul narativ Dacă profilul unei narațiuni derivă din succesiunea blocurilor
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
nivelul situațiilor narative. Acestea, totuși, sînt foarte importante pentru interpretare, după cum au arătat studiile scrise de Winfried Kudszus și Walter H. Sokel 178. În primele capitole perspectiva personală a lui Josef K. se suprapune de cîteva ori celei a unui narator auctorial care se disociază de protagonist. După cum arată Kudszus, scăderea numărului acestor intruziuni auctoriale corespunde creșterii frecvenței momentelor de "solipsism perspectival" ale eroului. O inversare temporară a acestei tendințe are loc în capitolul VI, în care apare o extindere auctorială
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
narațiunea este mai articulată și prezintă o alternanță de la o formă de bază la alta mai frecvent decît se întîmplă în opera lui Trollope. De asemenea, o mare parte a relatării auctoriale este "relatare de tip martor ocular"180, adică naratorul se limitează în primul rînd la relatarea lucrurilor pe care un observator invizibil le-ar putea percepe el însuși pe scena acțiunii. Astfel, în romanele lui Dickens cea mai mare parte a procesului narativ o reprezintă în mod limpede prezentarea
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
primul rînd la relatarea lucrurilor pe care un observator invizibil le-ar putea percepe el însuși pe scena acțiunii. Astfel, în romanele lui Dickens cea mai mare parte a procesului narativ o reprezintă în mod limpede prezentarea scenică realizată de naratorul auctorial, în care sînt integrate fragmentele dialogate. Surprinzătoare în opera lui Dickens sînt de asemenea trecerile de la viziunea din exterior auctorială (perspectiva externă) la cea din interior personală (perspectiva internă), care aproape că pot fi explicate tematic. Trecerea la o
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
mod evident auctorială și secțiunile de o lungime similară în care e prezentă o situație narativă în mod clar la persoana întîi alternează cu regularitate pe parcurs. Aceste două situații narative reprezintă două perspective diferite, și anume cea panoramică a naratorului auctorial care este critică față de vremurile sale, și punctul de vedere naiv, dar binevoitor al naratorului la persoana întîi, Esther Sumerson, limitată la orizonturile sale domestice. Probabil că dinamica acestei alternanțe nu corespunde în întregime efortului narativ, din moment ce regularitatea succesiunii
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
în mod clar la persoana întîi alternează cu regularitate pe parcurs. Aceste două situații narative reprezintă două perspective diferite, și anume cea panoramică a naratorului auctorial care este critică față de vremurile sale, și punctul de vedere naiv, dar binevoitor al naratorului la persoana întîi, Esther Sumerson, limitată la orizonturile sale domestice. Probabil că dinamica acestei alternanțe nu corespunde în întregime efortului narativ, din moment ce regularitatea succesiunii duce la excluderea unui factor important, și anume surpriza, încă de la început și, de asemenea, pentru că
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
romanelor la persoana întîi din secolele al XVIII-lea și al XIX-lea, precum și celor auctoriale este alternanța constantă a pasajelor în care predomină relatarea și a celor care constau în prezentare scenică și dialog. Limitarea recurentă a perspectivei eului narator la punctul de vedere al orizontului perceptiv al eului care trăiește este o trăsătură specifică situației narative la persoana întîi. Trecerea este aproape întotdeauna gradată și astfel de regulă nu e vizibilă pentru cititor. Și totuși tocmai această schimbare este
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
romanului. Aici Dickens nu-și mai concentrează energiile asupra poveștii vieții lui David, ci oferă un fel de tur printr-o galerie de personaje. Pe lîngă natura cvasiautobiografică a situației narative la persoana întîi, apropierea gradată în timp a eului narator de cel care trăiește pare să întărească acest efect. Totuși, astfel de motive abia dacă pot explica nivelarea evidentă a profilului într-o narațiune relativ scurtă cum este Un colind de Crăciun. Aici apare la început un narator ale cărui
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
a eului narator de cel care trăiește pare să întărească acest efect. Totuși, astfel de motive abia dacă pot explica nivelarea evidentă a profilului într-o narațiune relativ scurtă cum este Un colind de Crăciun. Aici apare la început un narator ale cărui numeroase manifestări și gesturi narative emfatice conferă narațiunii o dinamică semnificativă. Ulterior prezența acestui narator se estompează vizibil. Această nivelare poate fi observată la nivelul scăderii numărului referințelor la persoana întîi la un narator, de la șase chiar pe
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
dacă pot explica nivelarea evidentă a profilului într-o narațiune relativ scurtă cum este Un colind de Crăciun. Aici apare la început un narator ale cărui numeroase manifestări și gesturi narative emfatice conferă narațiunii o dinamică semnificativă. Ulterior prezența acestui narator se estompează vizibil. Această nivelare poate fi observată la nivelul scăderii numărului referințelor la persoana întîi la un narator, de la șase chiar pe prima pagină pînă la zero în cele șapte pagini ale ultimului capitol, pe lîngă încheierea aproape ritualică
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
apare la început un narator ale cărui numeroase manifestări și gesturi narative emfatice conferă narațiunii o dinamică semnificativă. Ulterior prezența acestui narator se estompează vizibil. Această nivelare poate fi observată la nivelul scăderii numărului referințelor la persoana întîi la un narator, de la șase chiar pe prima pagină pînă la zero în cele șapte pagini ale ultimului capitol, pe lîngă încheierea aproape ritualică: "Domnul să fie cu noi toți". Un tipar narativ poate de asemenea deriva din recurența stereotipă a unui anumit
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
exterioară pentru a se orienta asupra celei interioare, de la înregistrarea fenomenelor de suprafață pînă la epifanie, pînă la pătrunderea spirituală a acestei suprafețe pentru a revela sensul sau simbolismul său profund. Ninsoarea de la începutul nuvelei The Dead este prezentată de naratorul auctorial ca un fenomen meteorologic. La sfîrșiul narațiunii, totuși, aceasta este reflectată prin mediul actorial, Gabriel, ca parte a experienței de intensă conștientizare, prin intermediul căruia ninsoarea devine imaginea interiorizată a stării sale emoționale. Este firesc să ne întrebăm dacă mai
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
evident faptul că cititorul, la rîndul său, trăiește un fel de alternanță a fazelor sistolice și diastolice în atitudinea sa față de poveste atunci cînd citește o operă narativă mai amplă: Și în romanul de mai mare întindere actul comunicării dintre narator și cititor este o succesiune formată din punere sub semnul îndoielii respectiv înstrăinare, din afirmare respectiv confirmare a cîmpului de referință al cititorului. Doar lungimea unui roman și durata corespunzătoare a lecturii nu permit cititorului, din motive pur psihologice, să
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
186. În această privință un cîmp amplu este încă deschis în domeniul teoriei narative. Pînă acum au fost studiate doar marginile sale și o analiză mai profundă este esențială. 4. Opoziția "persoană": identitate și non-identitate a spațiilor de existență ale naratorului și personajelor (narațiune la persoana întîi narațiune la persoana a treia) Cineva din interiorul romanului vorbește cu cineva din afara acestuia. Acesta mi se pare un fenomen remarcabil, aproape șocant. (David Goldknopf, Viața romanului) În ultimii ani teoria narațiunii a primit
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
Multă vreme perspectivele mai vechi asupra narațiunii la persoana întîi au stat în calea unei înțelegeri corecte a particularității acestui tip de narațiune în comparație cu aceea la persoana a treia. Una dintre aceste perspective, de pildă, afirma faptul că "eul" unui narator la persoana întîi era în mare măsură identic cu autorul. Această perspectivă s-a dezvoltat îndeosebi în conjuncție cu interpretarea marilor bildungsromane la persoana întîi precum David Copperfield și Heinrich cel Verde al lui Gottfried Keller. De cealaltă parte, Spielhagen
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
la persoana întîi și aceea la persoana a treia: Diferența esențială este faptul că în forma la persoana a treia fiecare judecată de valoare și fiecare interpretare poate pretinde o validitate obiectivă, întrucît își are originea în interiorul autorului, în timp ce judecata naratorului la persoana întîi depinde de persoana acestuia și astfel nu mai este în nici un fel obligatorie pentru cititor"192. Pe lîngă problema subiectiv/obiectiv, un postulat important este implicat aici. Pentru Forstreuter, naratorul la persoana întîi nu mai este în
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
își are originea în interiorul autorului, în timp ce judecata naratorului la persoana întîi depinde de persoana acestuia și astfel nu mai este în nici un fel obligatorie pentru cititor"192. Pe lîngă problema subiectiv/obiectiv, un postulat important este implicat aici. Pentru Forstreuter, naratorul la persoana întîi nu mai este în primul rînd o portavoce pentru autor, ci mai degrabă un personaj ficțional independent. Această recunoaștere a caracterului ficțional al naratorului la persoana întîi a fost premergătoare recunoașterii naturii ficționale a naratorului la persoana
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]