3,752 matches
-
sistemului mondial. O coaliție a Lumii a Treia ar putea duce la o mișcare contra-hegemonică, cu șanse mari de reușită în condițiile crizelor inevitabile capitalismului. Termenul „teorie critică” este cel mai adesea atașat cercetărilor care pornesc de la o altă tradiție marxistă, cea a Școlii de la Frankfurt, din care fac parte gânditori precum Max Horkheimer, Herbert Marcuse sau Theodor Adorno - ori, într-o a doua generație, Jürgen Habermas. Tema centrală a preocupărilor lor o constituie problema emancipării sociale. Școala de la Frankfurt are
[Corola-publishinghouse/Science/2061_a_3386]
-
putere de decizie (de exemplu, victimele civile colaterale), suveranitatea statelor va fi chestionată prin prisma respectării drepturilor omului etc. În această direcție, emanciparea, în feluritele sale înțelesuri, este scopul ultim al oricărui demers, practic sau teoretic, din domeniul politicului, concepțiile marxiste fiind vizibile prin modul în care Habermas și cei care l-au urmat înțeleg atingerea acestui obiectiv final. Pentru partizanii acestor abordări, emanciparea nu este posibilă în absența eradicării „asimetriilor” sociale, inclusiv a formelor de excluziune datorate patriarhalismului, dominației etnice
[Corola-publishinghouse/Science/2061_a_3386]
-
naționale. Pentru Linklater, un proiect cum este cel al Uniunii Europene, ce presupune scăderea importanței acordate statului, reprezintă o tendință emancipatorie importantă, anunțând intrarea într-o epocă post-westfalică a guvernării (Hobden și Wyn Jones, 2001, pp. 215-216). Criticile aduse teoriilor marxiste Evoluția capitalismului Deși a influențat în mod decisiv evoluția tuturor științelor sociale din ultimii 140 de ani, dimensiunea fundamentală a marxismului este cea economică. Proprietatea asupra mijloacelor de producție determină relațiile de producție, structurarea societății, lupta de clasă și programul
[Corola-publishinghouse/Science/2061_a_3386]
-
nicăieri proclamată. Dimensiunea sa deterministă a făcut marxismul incapabil să explice formidabila capacitate a societăților de a răspunde provocărilor. Prăbușirea regimurilor comuniste în Europa de Est și, mai ales, în Uniunea Sovietică dă motive temeinice pentru a afirma că experimentele de sorginte marxistă au eșuat definitv. La ora actuală, puținele care au mai rămas ar părea, la prima vedere, condamnate. Sunt evidente eșecurile unor regimuri - precum cele din Cuba sau Coreea de Nord - de a gestiona în mod centralizat problemele dezvoltării. Pentru a rezista într-
[Corola-publishinghouse/Science/2061_a_3386]
-
ajunul primului război mondial a fost făcut potrivit acestei logici. Oamenii au ales însă să fie cetățeni mai înainte de a fi proletari, iar greva nu a mai avut loc. Prin apelul la solidaritate internațională adresat muncitorilor de un partid declarat marxist ajuns la putere și schimbarea orânduirii sociale, marxismul a înspăimântat restul lumii. La sfârșitul primului mare conflict armat al secolului XX, puterile de statu-quo au intervenit militar în Rusia și Ungaria împotriva regimurilor instituite de partidele bolșevice ajunse la guvernare
[Corola-publishinghouse/Science/2061_a_3386]
-
Uniunii Sovietice) de a interveni prin orice mijloace, inclusiv militare, în momentul în care în vreunul dintre statele surori este amenințată orânduirea politică și socială. În perioada postbelică, practica politică a făcut ca în Lumea a Treia forțele de inspirație marxistă să-și unească de cele mai multe ori eforturile cu cele de ordin național, mai ales în procesul decolonizării, în lupta împotriva Marilor Puteri capitaliste. Acolo unde această alianță a fost câștigătoare, în multe cazuri regimurile instituite s-au declarat fie socialiste
[Corola-publishinghouse/Science/2061_a_3386]
-
cu cele de ordin național, mai ales în procesul decolonizării, în lupta împotriva Marilor Puteri capitaliste. Acolo unde această alianță a fost câștigătoare, în multe cazuri regimurile instituite s-au declarat fie socialiste, fie au recurs la cele mai multe dintre instrumentele marxiste de gestionare a puterii: naționalizarea industriei, cooperativizarea agriculturii etc. Pe plan extern, ele au beneficiat, de regulă, de sprijinul sovieticilor și au păstrat o atitudine cel puțin binevoitoare față de Moscova în timpul „războiului rece”. Indiferent de motivațiile sale în desfășurarea evenimentelor
[Corola-publishinghouse/Science/2061_a_3386]
-
păstrat o atitudine cel puțin binevoitoare față de Moscova în timpul „războiului rece”. Indiferent de motivațiile sale în desfășurarea evenimentelor, fluiditatea relației marxismului cu naționalismul a blocat formularea unei perspective unitare; iar această lipsă de claritate împiedică, afirmă criticii, posibilitatea ca teoriile marxiste să fie aplicate în mod convingător în explicarea multor procese și fenomene contemporane. Concluzii Datorită multitudinii atât a teoriilor de sorginte marxistă, cât și a formelor pe care acestea le-au luat când au fost transpuse în practică, este greu
[Corola-publishinghouse/Science/2061_a_3386]
-
naționalismul a blocat formularea unei perspective unitare; iar această lipsă de claritate împiedică, afirmă criticii, posibilitatea ca teoriile marxiste să fie aplicate în mod convingător în explicarea multor procese și fenomene contemporane. Concluzii Datorită multitudinii atât a teoriilor de sorginte marxistă, cât și a formelor pe care acestea le-au luat când au fost transpuse în practică, este greu de decelat o perspectivă unitară asupra acestui curent teoretic. Cele două planuri se interpun de foarte multe ori, iar detașarea perspectivei academice
[Corola-publishinghouse/Science/2061_a_3386]
-
evenimentelor și proceselor din lumea reală riscă să o transforme în speculație. O legătură prea strânsă dintre aceste două puncte de analiză poate genera însă înțelegeri parțiale, circumstanțiale. Simplul fapt că nu există, cel puțin în relațiile internaționale, o teorie marxistă unitară, ci o colecție de abordări ce au câteva puncte de vedere comune, dovedește faptul că este un proiect în continuă evoluție în ultimii 150 de ani, obligat să se adapteze unei realități economice, politice și sociale în permanentă schimbare
[Corola-publishinghouse/Science/2061_a_3386]
-
puncte de vedere comune, dovedește faptul că este un proiect în continuă evoluție în ultimii 150 de ani, obligat să se adapteze unei realități economice, politice și sociale în permanentă schimbare. Au fost deja prezentate elementele comune teoriilor de inspirație marxistă. A încerca identificarea mai multor teme de legătură este un demers mai degrabă inutil, dacă nu chiar înșelător. În definitiv, între lumea lui Lenin, a imperiilor colonizatoare, și cea a emancipării globale despre care vorbesc adepții teoriilor critice sunt prea
[Corola-publishinghouse/Science/2061_a_3386]
-
înghețat. În probleme precum relațiile Nord-Sud în condițiile globalizării sau relațiile cetățeanului cu un stat din ce în ce mai restrâns în manifestarea suveranității sale, marxismele se pot dovedi în continuare un teren fertil pentru formularea temelor de reflecție și a problemelor. Influența teoriilor marxiste în științele sociale este greu de estimat - dar împreună compun, în mod cert, una dintre cele mai bogate și prolifice curente intelectuale ale epocii moderne. Prin simplul fapt că, într-un fel sau altul, orice abordare a trebuit să răspundă
[Corola-publishinghouse/Science/2061_a_3386]
-
științele sociale este greu de estimat - dar împreună compun, în mod cert, una dintre cele mai bogate și prolifice curente intelectuale ale epocii moderne. Prin simplul fapt că, într-un fel sau altul, orice abordare a trebuit să răspundă neliniștilor marxiste a avut darul ca în aceste domenii, printre care se numără și relațiile internaționale, să fie construite puncte de vedere de natură a le răspunde. Nedreptățile sociale care continuă să existe în lume, la toate nivelurile de analiză, nu justifică
[Corola-publishinghouse/Science/2061_a_3386]
-
și identităților sedimentate de-a lungul timpului, confirmat sau transformat prin interacțiunile internaționale și procesele de construcție ale actorilor de astăzi. Constructivismul nu vine să afirme că lumea este mai bună sau mai rea, sau fundamental diferită decât o descriu marxiștii, realiștii sau idealiștii. El susține că resorturile înțelegerii lumii internaționale sunt altele decât cele propuse de paradigmele anterioare, ceea ce se reflectă în modalitățile prin care poate fi cunoscută, comunicată și transformată ceea ce considerăm îndeobște a fi „realitate” internațională. Este cu
[Corola-publishinghouse/Science/2061_a_3386]
-
de politică externă și pe agenda internațională (de exemplu, problema imigrantelor, a refugiatelor, munca la negru și traficul de carne vie, violența împotriva femeilor pe plan internațional, cercetarea teoretică și incriminarea victimizării în masă a femeilor, în timpul conflictelor ș.a.). Feminismul marxist se înscrie în a doua etapă de teoretizare menționată în introducerea acestui capitol genul ca punct de sprijin pentru critica teoriilor și practicilor internaționale consacrate. Caracteristică feminismului marxist este înțelegerea relațiilor de gen ca elemente constitutive ale relațiior sociale, ca
[Corola-publishinghouse/Science/2061_a_3386]
-
teoretică și incriminarea victimizării în masă a femeilor, în timpul conflictelor ș.a.). Feminismul marxist se înscrie în a doua etapă de teoretizare menționată în introducerea acestui capitol genul ca punct de sprijin pentru critica teoriilor și practicilor internaționale consacrate. Caracteristică feminismului marxist este înțelegerea relațiilor de gen ca elemente constitutive ale relațiior sociale, ca instituții fundamentale pentru bunul mers al societăților, întemeiate prin impunere sau negociere între grupuri a căror putere este substanțial diferită. Diferența de gen nu este o chestiune individuală
[Corola-publishinghouse/Science/2061_a_3386]
-
gen nu este o chestiune individuală, așa cum relațiile între sexe nu sunt în primul rând o chestiune privată. Ele sunt realități sociale, manipulate de-a lungul timpului pentru a servi, prin înțelegerea și organizarea acestor relații, interesele clasei dominante. Feminismul marxist propune analiza relațiilor de gen însușindu-și fundamentele lecțiilor inegalității de clasă expuse de teoreticienii marxiști, pentru a înțelege inegalitățile dintre statutul, resursele și puterea de care dispun bărbații, respectiv femeile, la scară globală. Agenda de cercetare a feminismului marxist
[Corola-publishinghouse/Science/2061_a_3386]
-
chestiune privată. Ele sunt realități sociale, manipulate de-a lungul timpului pentru a servi, prin înțelegerea și organizarea acestor relații, interesele clasei dominante. Feminismul marxist propune analiza relațiilor de gen însușindu-și fundamentele lecțiilor inegalității de clasă expuse de teoreticienii marxiști, pentru a înțelege inegalitățile dintre statutul, resursele și puterea de care dispun bărbații, respectiv femeile, la scară globală. Agenda de cercetare a feminismului marxist este predominant economică, inegalitățile de gen fiind teoretizate ca un alt tip de inegalitate față de cea
[Corola-publishinghouse/Science/2061_a_3386]
-
marxist propune analiza relațiilor de gen însușindu-și fundamentele lecțiilor inegalității de clasă expuse de teoreticienii marxiști, pentru a înțelege inegalitățile dintre statutul, resursele și puterea de care dispun bărbații, respectiv femeile, la scară globală. Agenda de cercetare a feminismului marxist este predominant economică, inegalitățile de gen fiind teoretizate ca un alt tip de inegalitate față de cea de clasă, dar reductibile, la rândul lor, la cauze materiale de tipul: distribuția resurselor, structura proprietății, regimul drepturilor de proprietate (vezi țările în care
[Corola-publishinghouse/Science/2061_a_3386]
-
materiale de tipul: distribuția resurselor, structura proprietății, regimul drepturilor de proprietate (vezi țările în care femeile încă nu au dreptul să dețină terenuri agricole, de exemplu), interesele transnaționale ale capitalului, structura producției la scară globală. Distinct și remarcabil la feminismul marxist este faptul că autoarele acestui curent realizează cel mai adesea o abordare combinată a relațiilor de putere la scară globală (centru - periferie, dezvoltat - subdezvoltat, metropolă - colonie, rasă albă - alte rase, bărbați - femei). Stabilirea unor mecanisme interne comune tuturor acestor relații
[Corola-publishinghouse/Science/2061_a_3386]
-
autonom, al bărbatului. Feminismul teoriei critice este o altă teorie importantă în studiile feministe contemporane ale relațiilor internaționale care poate fi încadrată etapei genului ca element constitutiv. Fiind un curent mai recent (anii 1990), se resimt asupra lui anumite influențe marxiste, îndeosebi importanța cauzelor materiale în evoluția societăților, influențe gramsciene - orice societate este scena unui conflict dialectic între forțele interesate de statu-quo și cele interesate de schimbare - și influențe postpozitiviste, în sensul conceperii cunoașterii ca subiective, limitate și aservite întotdeauna unor
[Corola-publishinghouse/Science/2061_a_3386]
-
reunește acele lucrări care transgresează criticile sau le duc mai departe, pentru a propune reteoretizări coerente, fundamentate, ale realității internaționale și, chiar mai mult, pentru a genera procese de inovare a practicilor, actorilor și regulilor. Feminismul perspectival, feminismul de inspirație marxistă și feminismul constructivist sunt cele care au tatonat depășirea criticii în direcția propriei construcții alternative și a transformării. Contribuțiile la această a treia categorie devin, în acest stadiu al subdomeniului, cele mai promițătoare, mai inovatoare și mai importante, etapa criticilor
[Corola-publishinghouse/Science/2061_a_3386]
-
Pentru realiști, războiul este inevitabil, cauzat fiind de agresivitatea naturală a statelor. Tradiția liberală afirmă că războaiele apar ca urmare a nedezvoltării mecanismelor democratice sau din cauza neînțelegerilor, ele putând fi evitate prin dezvoltarea unor instituții specifice. Din punct de vedere marxist, motivul principal pentru care statele apelează la violență unul împotriva altuia este capitalismul: războiul ține de logica însăși a competiției dintre statele capitaliste. Dezvoltate în perioada „războiului rece”, studiile de securitate au fost în particular tributare concepțiilor realiste și neorealiste
[Corola-publishinghouse/Science/2061_a_3386]
-
Bieler (eds.), Non-State Actors and Authority in the Global System, Routledge, Londra. Hirst, Paul (2003), Război și Putere în secolul XXI, Antet, București. Hirst, Paul, Thompson, Graham (2000), Globalizarea sub semnul întrebării, Trei, București. Hobden, Stephen, Wyn Jones, Richard (2001), „Marxist Theories of International Relations”, în John Bayliss, Steve Smith (eds.), The Globalization of World Politics: An Introduction to International Relations, ed. a II-a, Oxford University Press, Oxford. Hobsbawm, Eric (2002), Era capitalului, 1848-1875, Cartier, Chișinău. Hoffmann, Stanley (2003), „The
[Corola-publishinghouse/Science/2061_a_3386]
-
Ambiguous Symbol”, Political Science Quarterly, 67 (4). Wright, Martin (1998), Politica de putere, Arc, Chișinău. Wright, Quincy (1938), „The Causation and Control of War”, American Sociological Review, 3 (4), august. Vezi infra, capitolul „Realismul”. Pentru mai multe referiri privind influențele marxiste asupra lui Wallerstein, vezi capitolul „Teorii marxiste ale Relațiilor internaționale”. Balanța de putere este tratată pe larg într-un capitol ulterior. Din acest punct de vedere, se consideră, de pildă, că Marea Britanie este o mare putere încă din 1688, când
[Corola-publishinghouse/Science/2061_a_3386]