2,526 matches
-
vorba, așadar, de legi fonetice, care reflectau regularitatea schimbării sunete-lor, și pe care lingviștii neogramatici le considerau ca fiind fără excepții și fără finalitate; acestea demonstrau, în concepția lor, originea comunitară, iar nu individuală, a modificărilor fonetice. Constatarea regularității schimbărilor fonetice este însă rezultatul firesc al metodei comparativ-istorice, ele caracterizează aspectele de tranziție fonetică din istoria unei limbi sau a unui grup de limbi și se instituie într-un îndreptar pentru stabilirea etimologiilor. De fapt, caracterul regulat al acestor schimbări a
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
lingviștii neogramatici le considerau ca fiind fără excepții și fără finalitate; acestea demonstrau, în concepția lor, originea comunitară, iar nu individuală, a modificărilor fonetice. Constatarea regularității schimbărilor fonetice este însă rezultatul firesc al metodei comparativ-istorice, ele caracterizează aspectele de tranziție fonetică din istoria unei limbi sau a unui grup de limbi și se instituie într-un îndreptar pentru stabilirea etimologiilor. De fapt, caracterul regulat al acestor schimbări a fost observat încă de lingviștii de la sfîrșitul secolului al XVIII-lea și de la
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
se aplicau modificări similare acelora constatate la cuvintele vechi (moștenite), deși ele nu participaseră la istoria limbii care le primea (de exemplu, latinescul planta devine la analogiștii români plîntă, după regula [a] urmat de nazală se transformă în [î]). Legile fonetice nu privesc, în principiu, decît cuvintele moștenite, nu și pe cele împrumutate, eventualele modificări produse la acestea în sensul urmat de celelalte datorîndu-se analogiei. După Louis H j e l m s l e v, legea fonetică este "comparabilă cu
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
în [î]). Legile fonetice nu privesc, în principiu, decît cuvintele moștenite, nu și pe cele împrumutate, eventualele modificări produse la acestea în sensul urmat de celelalte datorîndu-se analogiei. După Louis H j e l m s l e v, legea fonetică este "comparabilă cu oricare altă lege în vigoare într-o societate, de exemplu cu o lege juridică: în timpul întregii perioade care începe cu momentul în care această lege intră în vigoare și pînă în momentul în care este abolită"209
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
Lingvistica secolului al XX-lea a preluat conceptul de "lege", pe care nu l-a mai apropiat, ca neogramaticii, de legea naturală, atribuindu-i un conținut adecvat domeniului lingvisticii. De obicei, se au însă și acum în vedere tot legile fonetice, rareori aplicîndu-se denumirea lege altor tipuri de regularități lingvistice decît cele fonetice. Dar, chiar în domeniul foneticii, s-a constatat că legile nu pot explica toate fenomenele care au loc în istoria limbilor, unele schimbări fonetice fiind accidentale și nesistematice
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
nu l-a mai apropiat, ca neogramaticii, de legea naturală, atribuindu-i un conținut adecvat domeniului lingvisticii. De obicei, se au însă și acum în vedere tot legile fonetice, rareori aplicîndu-se denumirea lege altor tipuri de regularități lingvistice decît cele fonetice. Dar, chiar în domeniul foneticii, s-a constatat că legile nu pot explica toate fenomenele care au loc în istoria limbilor, unele schimbări fonetice fiind accidentale și nesistematice. Luînd în discuție legea lingvistică, Ferdinand de S a u s s
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
în vedere tot legile fonetice, rareori aplicîndu-se denumirea lege altor tipuri de regularități lingvistice decît cele fonetice. Dar, chiar în domeniul foneticii, s-a constatat că legile nu pot explica toate fenomenele care au loc în istoria limbilor, unele schimbări fonetice fiind accidentale și nesistematice. Luînd în discuție legea lingvistică, Ferdinand de S a u s s u r e se întreabă dacă, din statutul de instituție socială al limbii, nu decurge caracterul imperativ și general al ei, adică dacă "ea
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
din constatarea unei stări de lucruri, dar ea nu este imperativă -deși este generală la un moment dat−, fiindcă este precedată și succedată de alte stări de lucruri. Aici se pot cuprinde și "legile alternanței", ce vizează distribuția unor corespondențe fonetice care realizează opoziții de funcție, de categorie sau de determinare 211. Legile gramaticale de alternanță nu sînt decît rezultatul schimbărilor fonetice care le-au dat naștere, convertite în opoziții fonice care au primit o anumită valoare, știința lingvistică a vorbitorilor
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
și succedată de alte stări de lucruri. Aici se pot cuprinde și "legile alternanței", ce vizează distribuția unor corespondențe fonetice care realizează opoziții de funcție, de categorie sau de determinare 211. Legile gramaticale de alternanță nu sînt decît rezultatul schimbărilor fonetice care le-au dat naștere, convertite în opoziții fonice care au primit o anumită valoare, știința lingvistică a vorbitorilor preluînd o diferență materială, atribuindu-i valoare semnificativă și determinînd-o să poarte o diferență conceptuală. În principiu, este vorba, deci, de
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
fonice care au primit o anumită valoare, știința lingvistică a vorbitorilor preluînd o diferență materială, atribuindu-i valoare semnificativă și determinînd-o să poarte o diferență conceptuală. În principiu, este vorba, deci, de o opoziție de forme care rezultă din evoluția fonetică. Astfel, din lat. frater (acuz. fratrem, abl. fratre) a rezultat rom. frate, iar, prin preluarea desinenței -i de la declinarea a II-a , devenită specifică pentru substantivele masculine, a rezultat pluralul frați, cu t trecut la ț cînd este urmat de
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
declinarea a II-a , devenită specifică pentru substantivele masculine, a rezultat pluralul frați, cu t trecut la ț cînd este urmat de i semivocalic. La nivelul limbii populare, în multe zone, pluralul este fraț, africata ț, un rezultat al schimbării fonetice, preluînd funcția gramaticală de a marca pluralul (masculin). În cazul diacroniei, se vorbește de lege atunci cînd un ansamblu de fapte urmează aceeași regulă, dar Saussure subliniază că oricare ar fi numărul de cazuri în care se verifică o lege
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
preluînd funcția gramaticală de a marca pluralul (masculin). În cazul diacroniei, se vorbește de lege atunci cînd un ansamblu de fapte urmează aceeași regulă, dar Saussure subliniază că oricare ar fi numărul de cazuri în care se verifică o lege fonetică, toate faptele pe care le cuprinde nu sînt decît manifestările unui singur fapt particular 212. Mai tîrziu, Joseph V e n d r y e s precizează că legile fonetice sînt rezultatul unor modificări provocate de anumite tendințe manifestate la
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
fi numărul de cazuri în care se verifică o lege fonetică, toate faptele pe care le cuprinde nu sînt decît manifestările unui singur fapt particular 212. Mai tîrziu, Joseph V e n d r y e s precizează că legile fonetice sînt rezultatul unor modificări provocate de anumite tendințe manifestate la vorbitori, nu ale tuturor tendințelor, ci numai ale acelora care se impun prin influențele reciproce dintre ei213. În perspectiva teoriei Philippide Ivănescu, la nivelul limbii populare, regularitatea schimbării se explică
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
în mod deosebit), în vreme ce, după Eugen Coșeriu, această regularitate nu este decît rezultatul generalizării intensive și extensive a unei inovații individuale. Analizînd lucrurile, se poate constata că, în general, opinia schimbării cu bază socială poate explica adecvat multe dintre regularitățile fonetice, iar schimbările cu pornire individuală, punctuală, sînt acceptabile în mică măsură la nivelul limbii populare. Aceasta înseamnă că trebuie atribuit, în majoritatea cazurilor, un statut obiectiv legilor fonetice, dar această obiectivitate nu înseamnă că legea fonetică exprimă un raport de
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
general, opinia schimbării cu bază socială poate explica adecvat multe dintre regularitățile fonetice, iar schimbările cu pornire individuală, punctuală, sînt acceptabile în mică măsură la nivelul limbii populare. Aceasta înseamnă că trebuie atribuit, în majoritatea cazurilor, un statut obiectiv legilor fonetice, dar această obiectivitate nu înseamnă că legea fonetică exprimă un raport de cauzalitate asemănător legii naturale, în sensul unei determinări genetice (lat. ct nu este cauza pentru rom. pt, care ar fi efectul), ci reprezintă numai o corespondență între etapele
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
adecvat multe dintre regularitățile fonetice, iar schimbările cu pornire individuală, punctuală, sînt acceptabile în mică măsură la nivelul limbii populare. Aceasta înseamnă că trebuie atribuit, în majoritatea cazurilor, un statut obiectiv legilor fonetice, dar această obiectivitate nu înseamnă că legea fonetică exprimă un raport de cauzalitate asemănător legii naturale, în sensul unei determinări genetice (lat. ct nu este cauza pentru rom. pt, care ar fi efectul), ci reprezintă numai o corespondență între etapele unei transformări (lat. ct corespunde rom. pt). Această
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
cauzalitate asemănător legii naturale, în sensul unei determinări genetice (lat. ct nu este cauza pentru rom. pt, care ar fi efectul), ci reprezintă numai o corespondență între etapele unei transformări (lat. ct corespunde rom. pt). Această concepție după care legea fonetică este în ultimă instanță un raport de corespondență a fost susținută argumentat de Antoine M e i l l e t și a fost acceptată în general de lingviștii care i-au urmat 214. În acest sens, legea fonetică este
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
legea fonetică este în ultimă instanță un raport de corespondență a fost susținută argumentat de Antoine M e i l l e t și a fost acceptată în general de lingviștii care i-au urmat 214. În acest sens, legea fonetică este mai degrabă un produs al condiționalității, decît al cauzalității propriu-zise, limba fiind prin ea însăși o realitate procesuală, în continuă transformare, dar orientarea transformării se face potrivit condițiilor concrete (aceste condiții fiind tocmai mediul social, adică baza de articulație
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
baza de articulație și baza psihologică) într-un anumit mod, iar raportarea rezultatelor acestei schimbări la faza ei inițială, în măsura în care se manifestă sistematic, primește denumirea de lege. Așadar, așa cum cauzalitatea lingvistică se manifestă altfel decît cauzalitatea naturală, tot astfel legea fonetică este altceva decît legea naturală. Schimbările lingvistice nu se manifestă însă numai la nivelul foneticii, deși aici ele sînt cel mai evidente. În înțelesul de "modificare cu caracter regulat", legea se poate aplica la toate nivelurile limbii, încît se poate
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
numai la nivelul foneticii, deși aici ele sînt cel mai evidente. În înțelesul de "modificare cu caracter regulat", legea se poate aplica la toate nivelurile limbii, încît se poate vorbi de existența unor legi lingvistice care au ca specie legile fonetice. În domeniul morfologiei istorice s-ar putea formula legea trecerii treptate de la structura sintetică la structura analitică, fenomen remarcat, în spațiul romanic în evoluția de la latină la limbile romanice, îndeosebi în cazul numelui; la verb, așa cum arată Eugen Coșeriu, caracterul
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
a integra realitățile în anumite scheme se confruntă permanent cu inovațiile realizate prin variabilitatea infinită a vorbirii, astfel că scrierea ar trebui deseori emendată. În mod similar, Eugen Coșeriu arată că scrierea este un sistem de semne, paralel cu sistemul fonetic (sau fonologic), dar care se deosebește de acesta, fiindcă parlelismul nu este niciodată perfect. În general, sistemele de scriere corespund sistemelor fonologice din epoca în care se stabilesc, dar nu se modifică în continuare o dată cu "evoluția" sunetelor 225. O manifestare
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
de la el pornesc cele mai multe probleme în traducere, chiar și atunci cînd se au în vedere alte niveluri. Desigur, sarcina traducerii este transpunerea unui text, dar textul este alcătuit din fraze și frazele din cuvinte, încît trăsăturile semantice, flexionare, combinatorii și fonetice ale cuvintelor imprimă nivelului sintagmatic, frazal și textual un anumit aspect. Îndoielile în legătură cu posibilitatea traducerii eficiente privesc, în special, două tipuri de texte: pe cele poetice și pe cele filozofice. Limbajele stilului beletristic, îndeosebi cel poetic, valorifică în mod expres
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
anumit aspect. Îndoielile în legătură cu posibilitatea traducerii eficiente privesc, în special, două tipuri de texte: pe cele poetice și pe cele filozofice. Limbajele stilului beletristic, îndeosebi cel poetic, valorifică în mod expres particulăritățile limbii, inclusiv pe cele care țin de latura fonetică, de îmbinările sintactice sau de topică, iar aceste particularități nu se pot reda, în principiu, pe terenul altei limbi care are alte trăsături proprii. Datorită acestei extinse implicări a semnificantului în construcția textului poetic, ceea ce într-o limbă se exprimă
Elemente de filozofia limbii by Ioan Oprea [Corola-publishinghouse/Science/1424_a_2666]
-
Motto: Fraților mei Văcășreti Las vouă moștenire Creșterea limbii românești Și-a patriei cinstire („Testamentul văcăreștean”) Într-o definire enciclopedică, „limba” este considerată mijloc principal de comunicare între membrii unei colectivități umane, istoricește constituită din mai multe sisteme: lexical, semantic, fonetic, gramatical. Prin ea se consemnează diferit experiența umană a unei comunități. Din punct de vedere psihologic, comunicarea prin limbă este fundamentală pentru viața socială și individuală, căci printr-un proces de utilizare activă și concretă a acesteia, prin limbaj, se
Articole şi cuvântări by Veronica Bâlbâe () [Corola-publishinghouse/Science/330_a_1276]
-
pe lângă mimico-gesticulație se apelează adesea labiolectura evitând alfabetul dactil. Limbajul gestual trebuie să fie însoțit de semnale sonore, pentru o mai bună discriminare a fonemelor și cuvintelor. În procesul demutizării ne preocupă în mod succint principalele componente ale ei: latura fonetică, vocabularul și structura gramaticală, aspecte care se află într-un raport de interdependentă. Natura fonetică, articulară impune educarea sau controlul respirației, modelarea vocii, timbrul, forța, emiterea și îmbinarea corectă a fonemelor în cuvinte, în ritm mediu și cu însușirea elementelor
Articole şi cuvântări by Veronica Bâlbâe () [Corola-publishinghouse/Science/330_a_1276]