2,647 matches
-
Vienei, și atribuirea portului Rijeka acestui stat erau de asemenea dorite. Reacția maghiară față de o astfel de propunere era de prevăzut. O asemenea acțiune ar fi implicat o redistribuire majoră a elementelor constituente ale echilibrului politic și național din cadrul Imperiului Habsburgic și ar fi întîmpinat o opoziție energică din partea germanilor. Frontiera Militară a fost unificată cu Croația în 1881, dar guvernul imperial nu a mai făcut nici un alt pas spre îndeplinirea dorințelor croaților. Din 1883 pînă în 1903, ban al Croației
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
însă, partidul lui Starčević s-a divizat în două grupuri. Noul aliniament, numit Partidul Pur al Drepturilor, era condus de Josip Frank. Deși partidul acesta era și mai pornit împotriva sîrbilor decît organizația-mamă, atitudinea lui era mai favorabilă față de Imperiul Habsburgic. Partidul lui Frank cerea instituirea unui stat croat care să cuprindă atît Regatul Triuniat cît și Bosnia-Herțegovina. Croația urma să rămînă în cadrul imperiului, dar cu același statut ca și cel al Austriei și Ungariei. Această soluție trialistă prevedea un loc
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
cele două părți și nu sistemul dualist. Anul 1903 a adus mari schimbări în ținuturile sud slave. Să ținem cont de faptul că tocmai în perioada aceasta a fost răsturnată la Belgrad dinastia Obrenović. Drept urmare, relațiile dintre Serbia și Imperiul Habsburgic s-au deteriorat. Moartea lui Kállay a pus în același timp capăt lungii lui stăpîniri în Bosnia-Herțegovina, iar Khuen-Hérderváry a părăsit Zagrebul ca să devină prim-ministru al Ungariei. O nouă generație a ajuns totodată să influențeze politica Croației. Doi foști
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
de studenți, din care o parte studiaseră la Praga cu Thomas G. Masaryk, un partizan înflăcărat al unității slave. Acești tineri fuseseră martori nemijlociți ai înverșunatului conflict germano-ceh în legătură cu controlul asupra Boemiei și criticau foarte aspru multe dintre aspectele guvernului habsburgic. Primul pas important spre reconcilierea cel puțin a unei părți a sîrbilor și croaților a fost făcut în Dalmația. Cu toate că antagonismul sîrb și croat apăruse într-o oarecare măsură aici, acesta nu a atins niciodată nivelurile la care s-a
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
Atît Partidul Independent Sîrb cît și Partidul Croat al Drepturilor, ca să cităm cele două exemple mai importante, scoseseră în evidență diferențele dintre cele două popoare sud-slave. Implicit, conflictele se puteau sfîrși prin victoria uneia din cele două părți din cadrul ținuturilor habsburgice asupra celeilalte. Coaliția croato-sîrbă a revenit în schimb la ideile inițiale ale mișcării ilire și ale unor oameni ca Strossmayer, susținînd că atît sîrbii cît și croații formau naționalitatea iugoslavă. Programul Coaliției dalmate stabilea: Ambele părți pornesc de la premisa că
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
care sprijinea regimul dominat de unguri, nu i s-a alăturat. Fapt și mai semnificativ, ambele facțiuni ale Partidului Drepturilor au adoptat o poziție independentă. Forța și popularitatea Coaliției, ca și unele puncte din programul ei, îngrijorau foarte mult autoritățile habsburgice. O criză a apărut în momentul anexării Bosniei-Herțegovina, Coaliția fiind total împotriva acestei acțiuni. În 1909 au fost intentate două acțiuni judecătorești împotriva membrilor Coaliției, procesele Agram (Zagreb) și Friedjung, într-o încercare de dovedire a legăturilor de natură trădătoare
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
și propuneau înființarea unei Croații Mari, care urma să includă Bosnia-Herțegovina și ținuturile slovene. Partidul Țărănesc Croat dorea de asemenea unirea tuturor acestor regiuni într-un regat al Croației. Aceste partide erau deci în favoarea unei soluții trialiste a chestiunii naționalităților habsburgice, constînd în crearea unui stat croat sau sud-slav drept contrabalansare față de Austria și Ungaria. Opuse programului Coaliției, planurile acestea nu prevedeau pentru sîrbii ortodocși o poziție egală cu cea a croaților și slovenilor catolici. În anii dinaintea războiului, Croația era
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
a se opune Austro-Ungariei. Ministerul de externe habsburgic era totuși foarte preocupat de influența românilor în Transilvania și urmărea cu atenție aceste relații. El înțelegea atracția pe care o putea exercita regatul independent al României asupra populației românești din Imperiul Habsburgic. Pînă în 1914, conducerea națională transilvană a adoptat un program bazat în special pe o atitudine defensivă și, asemeni opoziției croate, nu a apelat la mijloace revoluționare, ci la cele legale, pentru atingerea țelurilor ei. Obiectivele majore erau revenirea la
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
studenți și cadre didactice universitare din București au fondat Liga pentru Unitate Culturală. Grupul acesta a întocmit un memorandum în care se atrăgea atenția asupra condițiilor din Transilvania. Atît asociațiile studenților unguri cît și cele ale studenților români din Imperiul Habsburgic au răspuns acuzațiilor cuprinse în el. Au fost organizate din nou acțiuni polițienești împotriva românilor. Măsurile represive luate de unguri nu au realizat mare lucru, confirmînd de fapt multe dintre plîngerile românilor privind tratamentul nedrept la care erau supuși. Deși
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
rîndul intelectualilor, dar nu fusese realizat nici un progres concret. Unii oameni de stat unguri dăduseră asigurări privind posibile schimbări în viitor, dar politica de maghiarizare continua. În perioada dinaintea primului război mondial, mai multe proiecte diverse de reînnoire a Imperiului Habsburgic constituiau o preocupare comună atît a politicienilor cît și a intelectualilor din interiorul și din afara monarhiei. Majoritatea planurilor prevedeau acordarea unei poziții mai bune naționalităților nemaghiare. Nici unul din ele nu avea însă șanse de a fi pus în aplicare imediat
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
astfel de politică nu era practică. România, aliată în 1914 cu Germania și cu Austro-Ungaria, nu era dispusă și nici în stare să sprijine naționalismul românilor din Transilvania. Nici o putere, inclusiv România, nu dorea și nici măcar nu prefigura destrămarea Imperiului Habsburgic. Monarhia era considerată de cea mai mare parte a oamenilor de stat ca fiind necesară echilibrului de pe continent. Cu toate că unii români, atît din Transilvania cît și din regatul independent al României, sperau în realizarea unirii într-un viitor îndepărtat, puțini
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
granițelor existente. O parte a liderilor naționali și a intelectualilor erau într-adevăr în favoarea divizării statului în componentele lui naționale. Patrioții polonezi, de pildă, visau la o perioadă cînd ținuturile istorice ale țării lor aflate sub stăpînire rusească, germană și habsburgică s-ar putea uni într-un mare stat polonez. Cu toate acestea, un asemenea act, care implica învingerea pe cîmpul de luptă a trei puteri, părea realmente îndepărtat. Anexarea Transilvaniei și a Basarabiei de către România părea și ea imposibilă. În
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
acestea, conducerile naționale trebuiau să se concentreze asupra chestiunilor imediate ale momentului. Cea mai mare parte a acestora se refereau la aspecte politice ca dreptul de vot și limba administrației și a educației. Astfel, cu toate că existau multe nemulțumiri față de dominația habsburgică, naționalitățile își îndreptau atenția în primul rînd spre problemele care le afectau direct viața de zi cu zi. Nici un lider sau partid important nu cerea distrugerea monarhiei. Chestiunea naționalităților din cadrul Imperiului Habsburgic, ca și aceea din ținuturile otomane, era extrem de
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
educației. Astfel, cu toate că existau multe nemulțumiri față de dominația habsburgică, naționalitățile își îndreptau atenția în primul rînd spre problemele care le afectau direct viața de zi cu zi. Nici un lider sau partid important nu cerea distrugerea monarhiei. Chestiunea naționalităților din cadrul Imperiului Habsburgic, ca și aceea din ținuturile otomane, era extrem de complexă. Așa cum am menționat, obținerea autonomiei sau a independenței statelor naționale din Peninsula Balcanică a fost însoțită de intensificarea animozității și a fricțiunilor dintre acestea. O situație nu mult diferită exista și
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
să profite de această victorie. Oricum ar fi fost, Creta era practic pierdută. Spre sfîrșitul secolului al XX-lea, situația din ținuturile albaneze și macedonene era din ce în ce mai instabilă. Anarhia din Macedonia avea să ducă la o intervenție diplomatică a Imperiului Habsburgic și a Rusiei. Pe tot parcursul acestei perioade a crescut deci presiunea din partea marilor puteri și a naționalităților balcanice. Imperiul Otoman nu mai putea conta pe sprijinul britanic, cum făcuse în trecut. Odată cu achiziționarea Egiptului, centrul politicii Marii Britanii au devenit
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
la Constantinopol șapte din membrii lui în calitate de consilieri. Administrarea statului rămînea astfel în mîinile foștilor oficiali, iar comitetul avea o influență redusă asupra activității reale a guvernului. Revoluția a fost contracarată și de acțiunea puterilor. După cum am menționat deja, Imperiul Habsburgic a anexat, în octombrie, Bosnia-Herțegovina, iar Bulgaria și-a proclamat independența. Deși sangeacul Novi Pazar a revenit sub autoritate otomană, recuperarea lui constituia o compensație minoră față de pierderea în cele din urmă a altor provincii. Cu toate acestea, au fost
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
un consens. Din rîndul marilor puteri, Rusia și Austro-Ungaria erau cel mai direct implicate în regiune. Deși Alianța Celor Trei Împărați se dezmembrase în 1887 după disputa asupra Bulgariei, nici una dintre aceste puteri nu dorea izbucnirea unei crize balcanice. Monarhia habsburgică era ocupată cu problemele ei interne, iar atenția rușilor era îndreptată tot mai mult spre Orientul Îndepărtat. Astfel că Franz Joseph și Nicolae al II-lea au căzut de acord în aprilie 1897 în privința problemelor din Balcani. Ambele guverne erau
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
Franța. Acordurile pe care erau bazate acestea aveau caracter defensiv. În ciuda existenței acestor combinații, nu însemna că Europa era împărțită în două tabere armate. Între partenerii alianțelor existau adesea dezacorduri în anumite privințe. Înțelegerea din 1897 dintre Rusia și Imperiul Habsburgic referitoare la păstrarea statu-quo-ului în Balcani demonstra că membrii unor sisteme divergente puteau încheia acorduri politice importante. Permanenta cooperare a statelor în privința chestiunii macedonene a fost de asemenea discutată. O singură mare putere, Marea Britanie, refuzase pe toată durata secolului al
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
la Sankt Petersburg cît și la Belgrad, acest acord internațional s-a destrămat. Înainte de aceasta, relațiile dintre ruși și habsburgici fuseseră bune. Ambele state aveau miniștri de Externe ambițioși. Atît omul de stat rus Alexandru Izvolsky, cît și omologul său habsburgic, Alois von Aehrenthal, voiau să obțină cîștiguri pentru țările lor și să reușească în propriile lor cariere. Ei s-au întîlnit la Buchlau, în Moravia, în septembrie 1908. Tocmai izbucnise revoluția Junilor Turci, astfel că discuțiile au avut ca subiect
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
că monarhia anunțase anexarea teritoriului otoman. A fost proclamată în același timp independența Bulgariei. Anexarea a constituit o lovitură puternică pentru Serbia, care, de la urcarea pe tron a lui Petru Karagheorghevici, nu mai avea legături strînse cu Viena. Cu toate că guvernul habsburgic preluase administrarea Bosniei-Herțegovina, naționaliștii sîrbi aveau încă speranțe că într-un viitor oarecare vor reuși cumva să dobîndească ceea ce ei considerau drept ținuturile lor naționale. Anexarea îndepărta și mai mult posibilitatea aceasta. S-a declanșat o veritabilă criză. Liderii sîrbi
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
speranțe că într-un viitor oarecare vor reuși cumva să dobîndească ceea ce ei considerau drept ținuturile lor naționale. Anexarea îndepărta și mai mult posibilitatea aceasta. S-a declanșat o veritabilă criză. Liderii sîrbi au apelat la sprijinul Rusiei, în vreme ce Imperiul Habsburgic spera în ajutorul Berlinului. Guvernul rus nu era însă în măsură în perioada aceasta să-și susțină prietena balcanică. Înfrîngerea din 1905 în fața Japoniei și problemele interne cauzate de revoluția din același an slăbiseră statul pe plan internațional. Confruntată cu
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
modifica cursul politicii actuale în privința Austro-Ungariei și... va trăi de acum înainte în bună vecinătate cu aceasta din urmă."5 Episodul constituia astfel o umilire nu numai a guvernului sîrb, ci și a celui rus. Politica de cooperare cu monarhia habsburgică în problemele Balcanilor a fost brusc abandonată. Pe viitor, Rusia a preferat să încheie acorduri și să ducă o politică ce implica practic redeschiderea Chestiunii Orientale. În octombrie 1909, Nicolae al II-lea și regele Victor Emanuel al III-lea
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
intre în război cu Imperiul Otoman în chestiunea controlului asupra zonei Tripoli. Mult mai serioasă era încurajarea statelor balcanice de către Rusia de a începe negocierile pentru formarea unei alianțe generale între ele. Obiectivul rușilor era instituirea unui front împotriva monarhiei habsburgice, nu pregătirea unui război sau împărțirea definitivă a teritoriilor otomane din Europa. Cu toate acestea, cu sprijinul activ al agenților diplomatici ruși, guvernele balcanice au încheiat o serie de acorduri, care erau de fapt alianțe războinice îndreptate împotriva Imperiului Otoman
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
Statele balcanice nu erau pregătite de război. Negocierile acestea, chiar dacă nu și detaliile lor exacte, erau cunoscute de marile puteri, toate fiind tot mai îngrijorate în privința lor. Ele nu doreau o altă criză răsăriteană. La 8 octombrie, Rusia și monarhia habsburgică au trimis un avertisment statelor balcanice în numele tuturor puterilor, dar intervenția lor era tardivă. În aceeași zi, Muntenegru lansează un atac împotriva Imperiului Otoman, căruia i s-au alăturat imediat aliații săi din Balcani. Grecia, Bulgaria, Serbia și Muntenegru erau astfel pentru
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]
-
susținătoare ale unei Albanii independente erau Italia și Austro-Ungaria; în schimb, Rusia sprijinea pretențiile statelor balcanice. Unul dintre obiectivele majore ale sîrbilor la intrarea în război fusese obținerea unui port la Marea Adriatică, de preferat Durrës. Ca și mai înainte, Imperiul Habsburgic, secondat de Italia, s-a opus oricărei extinderi a Serbiei spre Adriatica. Ambele puteri erau decise să asigure întemeierea unei Albanii cu granițe naționale ferme, care putea servi drept bază de supraveghere a statelor slave învecinate. Dat fiind că acest
by Barbara Jelavich [Corola-publishinghouse/Science/960_a_2468]