5,121 matches
-
prin prisma propriului sistem și asupra ultimei insecte, pietre sau ciudățenii istorice"9. Mult mai important însă ar fi acea "secretă dimensiune sacerdotală" a discursului filosofic blagian. Insuccesul lui Blaga în studiile teologale s-ar fi "răzbunat", mai tîrziu, asupra gînditorului prin "forma neașteptată a unui discurs filosofic cu o mare încărcătură "liturgică"". În acest mod, pentru Blaga, "filosofia nu este o formă de cunoaștere a lumii, de invenție sau de descoperire a structurilor ei fundamentale, ci un act de oficiere
Cel de-al treilea sens by Ion Dur [Corola-publishinghouse/Science/911_a_2419]
-
o vreme sau pentru totdeauna, sensibilitatea poetică a filosofului. Se vorbește oarecum ironic de Blaga "un sacerdot în slujba Marelui Anonim" ca de un "inițiat exclusiv în taine la care cititorul curent de filosofie n-are acces", motiv pentru care gînditorul, căruia nu se știe cine i-ar fi conferit "competențele de traducător al Absolutului", trebuie să traducă, explice și nuanțeze mai tot ceea ce face Marele Anonim. Și cum nimeni nu poate să verifice afirmațiile lui Blaga (textele sale nu pot
Cel de-al treilea sens by Ion Dur [Corola-publishinghouse/Science/911_a_2419]
-
verifice afirmațiile lui Blaga (textele sale nu pot fi înțelese, cu ele nu se poate comunica în mod convențional), nu rămîne decît șansa unei participări empatice, a unei comuniuni liturgice la și cu textul blagian. Să revenim însă la chipul gînditorului Blaga descoperit Noica, la filosofia acestuia în care afla o deschidere către cer sau un fel asalt împotriva cerului. Meditația blagiană întruchipa deopotrivă și o filosofie a pămîntului, una însă insolită, căci omul lui Blaga este organic legat nu de
Cel de-al treilea sens by Ion Dur [Corola-publishinghouse/Science/911_a_2419]
-
fiind totodată și un discurs autoreferențial: vorbea unul dintre cei mai proeminenți reprezentanți ai acestui grup. Atitudinea socială, politică și culturală a lui Vulcănescu nu lasă nicio urmă de îndoială. Analizele sale asupra tendințelor tinerei generații 51 ne dezvăluie un gînditor sincer interesat de fenomenul românesc, un Vulcănescu situat dincolo de teza statului tare, dincolo de "activismul prin disperare" sau "istorismul prin resemnare" (cele două stări diagnosticate de el la generația tînără), un Vulcănescu ferm orientat spre interior, spre autohton, spre o formă
Cel de-al treilea sens by Ion Dur [Corola-publishinghouse/Science/911_a_2419]
-
evaluare, n-am putea scăpa deopotrivă nici de interogația: cît de lungi trebuie să fie aceste interstiții ca ele să treacă drept relevante? S-a scurs mai mult de un sfert de secol de la moartea ultimului mare filosof, Constantin Noica, gînditor cu a cărui construcție originală, alături de alte două-trei nume, ne legitimăm identitatea metafizică în spațiul axiologic european. Așa încît e firesc să ne întrebăm, am mai făcut-o pînă acum, ce înseamnă azi siajul, urma filosofiei nicasiene, dacă am depășit
Cel de-al treilea sens by Ion Dur [Corola-publishinghouse/Science/911_a_2419]
-
de valoare asupra operei). Nimeni nu se poate îndoi de faptul că biografia unui filosof dezvăluie atitudini ale căror semnificații pot avea o încărcătură insolită sau, alteori, nu depășesc ceea ce am numi o banalitate descumpănitoare. Dar nu numai viața unui gînditor ne poate marca, ci și moartea sa, cu nedeslușitele ei mistere. Cel puțin de la Socrate încoace, întrebarea: cum mor filosofii? n-a încetat să-i tulbure pe cei ce au vrut să înțeleagă necunoscutul ce învăluie plecarea marilor spirite din
Cel de-al treilea sens by Ion Dur [Corola-publishinghouse/Science/911_a_2419]
-
posibilă metafizică a morții, mi-a apărut tot mai necesar un op despre cum au murit filosofii români. Desigur că nu mă refer la acel gen de povești picante și cu suspans, cum au început să apară chiar despre marii gînditori ai lumii, ci la o scriitură aparte, la un demers dezvoltat în cheia subtilității și a sobrietății, a consistenței și a profunzimii. Mă gîndesc, bunăoară, la felul în care a scris Gabriel Liiceanu despre moartea lui Noica, cum a făcut
Cel de-al treilea sens by Ion Dur [Corola-publishinghouse/Science/911_a_2419]
-
izbînda construirii unei ontologii a limbii române, a rostirii filosofice specifice spațiului nostru cultural. Nu atît extensia unui lexic necesar filosofării l-a interesat pe autor, cît descoperirea acelor zăcăminte de sensuri ascunse în cuvintele noastre fundamentale. În descendența unor gînditori ca Dimitrie Cantemir, Lazăr-Leon Asachi, M. Eminescu, Noica era atras de substanța și adîncimea metafizică a limbii sale materne 54. Contemporan cu el, și Lucian Blaga trăia de altfel în orizontul unei similare seducții generate de limba cu ale cărei
Cel de-al treilea sens by Ion Dur [Corola-publishinghouse/Science/911_a_2419]
-
bănuiai, sau un creștin mai bun decît o arăți, sau poate un erou; și în orice caz doarme un om adevărat pur și simplu. Vezi, nu-l lăsa să doarmă prea mult"89. Timp, istorie și cădere Criza fundamentelor Ca gînditor privat în spațiul ideatic al fragmentului, Cioran n-a avut nicicînd o viziune sistemică și sistematică asupra timpului. "Timpul îmi este inaccesibil. Neputînd să-i urmez cadența, mă agăț de el sau îl contemplu, dar nu mă aflu niciodată în
Cel de-al treilea sens by Ion Dur [Corola-publishinghouse/Science/911_a_2419]
-
în seamă trăsăturile sale dubioase, jocul dublu și ipocrizia sa fundamentală, mai exact spus: confuzia pe care o induce în el între ființă și neființă 94. În încercarea noastră de analiză a modului în care Cioran s-a raportat, ca gînditor, la categoria filosofică de timp, nu trebuie să eludăm contextul academic al formării sale, atmosfera filosofică a deceniilor trei și patru ale secolului trecut. Filosoful care exprimase spiritul vremii și care continua să fie la modă era Henri Bergson (premiul
Cel de-al treilea sens by Ion Dur [Corola-publishinghouse/Science/911_a_2419]
-
care o vor face în anii facultății dar și după Cioran și toți cei ce alcătuiau generația lui Mircea Eliade. Deloc întîmplător, studentul Cioran alege ca subiect pentru teza sa de licență Intuiționismul contemporan (susținută în octombrie 1931)95, filosofia gînditorului francez fiind de altfel pretext și pentru temele unor seminarii. În fond, de aici își începe Cioran șirul (și: tirul) interminabil al criticii pe care o va dezvolta față de varii sisteme și autori, de aici începe să îngroașe și exalte
Cel de-al treilea sens by Ion Dur [Corola-publishinghouse/Science/911_a_2419]
-
justificînd în fond caracterul de laborator ale unor atare încercări. Reflecțiile tînărului student, inclusiv accentele puse asupra timpului, vor fi marcate începînd de acum de trăsăturile unei uverturi a tragicului, cel din urmă fiind poate sigiliul cel mai propriu pentru gînditorul Cioran. Existența umană îi apărea încă de atunci întocmai cum va recunoaște, mai tîrziu, în raționamentele despre Nae Ionescu o cădere, ceva de care nimeni nu-l putea convinge că nu este un declin, o autotortură, o voluptate satanică 109
Cel de-al treilea sens by Ion Dur [Corola-publishinghouse/Science/911_a_2419]
-
în bolgiile biologicului transfigurat, argumentat sau exacerbat, după cum e cazul, de o nestăpînită erezie subversivă. Viul, sau Viața, este cel ce domină. Prin vinele silogismelor sale pulsează, ca și prin spiritul autorului, globulele Asiei, și nu claritatea și ispita latină. Gînditorul însuși se simte, ne-o spune în Lettre à un ami de lointain, ca și cum ar fi un "ultim mongol, un suflet turanic însoțit de trufia și prestigiul jafului". Ceea ce justifică și spaima lui Cioran, ivită "nu dintr-o viziune a
Cel de-al treilea sens by Ion Dur [Corola-publishinghouse/Science/911_a_2419]
-
devianța, id est: disidența, avea să constituie celălalt braț al balanței (totdeauna dezechilibrate), cel ce va produce, pînă la urmă alături de efectul de dinamită produs de mesajele Gulagului sucombarea ideologiei totalitare. Edgar Morin surprinde aici un fenomen subtil: prestația unor gînditori, oricît de abstractă le-ar fi opera, poate să ne dezvăluie o anume formă de complicitate cu politicul (lucrul acesta, să ne amintim, s-a întîmplat și în cazul Heidegger - sociologul francez precizînd că de grands philosophes peuvent être politiquement
Cel de-al treilea sens by Ion Dur [Corola-publishinghouse/Science/911_a_2419]
-
rînd, pînă la Renaștere, dezghiocarea (prin varii reprezentări și obsesii) și folosirea trupului, conștientizarea sinelui sub forma identității și a individului, cu avatarurile acestuia din urmă în sferele singurătății și intimității. E aici un decupaj al istoriei în care un gînditor ca Michel Foucault a reperat/investigat o arhivă atît de semnificativă pentru biografia politică a corpului. Iar după secolul al XIV-lea, cu intensități diferite, se va resimți rolul jucat de stat și de justiție în viața comunității și, îndeosebi
Cel de-al treilea sens by Ion Dur [Corola-publishinghouse/Science/911_a_2419]
-
tot timpul în background-ul comentariilor din Repere teoretice în biopolitică este, cum sugeram deja, opera lui Michel Foucault (se face un tur elevat al modului în care poate funcționa binomul atașare\detașare atunci cînd e vorba de exegeza autentică). Gînditorul francez este mereu referentul din umbră spre care arată autoarea, conceptele și raționamentele sale sînt chei de control și radare de supraveghere ideatic-discursivă, chiar cînd reflecțiile filosofului devin radicale și insolite. Astfel îl descoperim, de pildă, atunci cînd este descrisă
Cel de-al treilea sens by Ion Dur [Corola-publishinghouse/Science/911_a_2419]
-
necesară însă în absența originalului), mă gîndesc cu bucurie la figura acelui spiritus rector al colocviilor de critică organizate de Revista Transilvania, acolo unde avea roluri aparte într-un fermecător joc secund sau al ielelor, ideile cu care scriitorul și gînditorul conviețuia. Romul Munteanu face parte dintre autorii pe care i-am citit deopotrivă cu plăcere și interes. Cărțile sale monografice, eseurile pe varii teme au fost pentru mine dintre cele mai instructive acte de lectură, cum însuși obișnuia să le
Cel de-al treilea sens by Ion Dur [Corola-publishinghouse/Science/911_a_2419]
-
Vulcănescu, atitudinea lui N. Bagdasar din Istoria filosofiei românești (Societatea Română de Filosofie, 1940), unde nu aflăm niciun cuvînt despre gîndirea acestui autor: nici în capitolul "Tendințe, teorii, sisteme", nici în "Filosofia istoriei" sau "Filosofia culturii", nici măcar în paragraful "Alți gînditori"; Vulcănescu pare să fie alungat în perimetrul acelor formulări din penultima pagină a volumului, între atîția "cercetători umili" din revistele de specialitate sau, probabil, între "o seamă de alți gînditori, care de asemenea lucrează asiduu în diferitele domenii ale filosofiei
Cel de-al treilea sens by Ion Dur [Corola-publishinghouse/Science/911_a_2419]
-
în "Filosofia istoriei" sau "Filosofia culturii", nici măcar în paragraful "Alți gînditori"; Vulcănescu pare să fie alungat în perimetrul acelor formulări din penultima pagină a volumului, între atîția "cercetători umili" din revistele de specialitate sau, probabil, între "o seamă de alți gînditori, care de asemenea lucrează asiduu în diferitele domenii ale filosofiei" (v. p. 435). 23 v. Mircea Florian, "Prefața", la Recesivitatea ca structură a lumii, vol. I, Editura Eminescu, București, 1983, pp. 41-44. 24 v. Constantin Noica, "Amintiri despre Mircea Vulcănescu
Cel de-al treilea sens by Ion Dur [Corola-publishinghouse/Science/911_a_2419]
-
într-o perioadă în care, copleșită de obiecțiile (neo)pozitiviștilor, filozofia iese de sub zodia speculativului și își asumă o pronunțată funcție epistemologică. În asemenea condiții, aprecierea lui Ortega y Gasset, oricum discutabilă în sine, că Dilthey este cel mai important gânditor din a doua jumătate a secolului al XIX-lea poate părea de-a dreptul bizară. Cel de-al doilea răspuns evidențiază, în fond, tot însemnătatea lui Dilthey, dar de astă dată pentru filozofia românească sau cel puțin pentru principalii reprezentanți
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
însăși apropierea numelui său de cel al marilor noștri filozofi constituie dovada însemnătății autorului german pentru cultura română. Precizăm însă că pentru a nu ne abate de la tema acestei cărți care urmărește doar să atragă atenția asupra rolului jucat de gânditorul german în redefinirea filozofiei nu vom face o paralelă între acesta și filozofii români, ci ne vom rezuma la a face o serie de trimiteri și aprecieri comparative pe parcursul discuției despre Dilthey. Dincolo de unele deosebiri deloc neglijabile, viziunea lui Blaga
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
de orientări neoromantice, impulsionate de el, cum sunt filozofia inconștientului și intuiționismul. "Conștiința mea este locul care cuprinde toată această aparent incomensurabilă lume exterioară", iar "întinderea" obiectelor care ne apar are ca rezultat o extindere a "conexiunii reprezentărilor" noastre, scria gânditorul german în Breslauer Ausarbeitung 138. Avem conturate aici premisele unui holism romantic, căruia anterior i-am dat o motivație psihologică și la care vom reveni. Acesta intră în evident dezacord cu atomismul pozitivist. Am arătat că din punct de vedere
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
de cealaltă parte, protestantismul a permis "eliberarea sistemului valorilor individuale" (id., Lebensformen, p. 270), ceea ce a condus la o relativizare a cunoașterii, la o disoluție a "adevărului absolut și obiectiv". Observăm că nici în acest sens Kant nu este un gânditor cu adevărat protestant, deși observația în sine rămâne valabilă în privința definirii protestantismului. Tocmai absența "adevărului absolut și obiectiv" îl determină, bunăoară, pe Troeltsch să considere că "evidența unei convingeri religioase conștiente și condiționate individual" reprezintă modalitatea cea mai nimerită pentru
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
Constantin Noica, Devenirea întru ființă, București, Editura Științifică și Enciclopedică, 1981, p. 232. 54 "Chiar dacă Sistemul ar avea amabilitatea să-mi repartizeze o cameră de oaspeți sub acoperiș, doar-doar să nu rămân pe dinafară, eu prefer totuși să fiu un gânditor, adică o pasăre așezată pe o creangă" (Søren Kierkegaard, Jurnal în Secolul 20, nr. 7-9 din 1979, p. 74, traducere de Vlad Russo). 55 Dilthey pune pozitivismul sub semnul categoriilor intelectului; în schimb, idealismul obiectiv este dominat, după opinia lui
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
o materie exterioară, indiferentă", care "nu prezintă poate un interes nemijlocit pentru cultivarea spiritului" (s.n. apud Mircea Flonta, Imagini ale științei, București, Editura Academiei Române, 1994, p. 140). De altminteri, această lucrare conține un substanțial capitol intitulat Cunoașterea științifică în imaginea gânditorului umanist, unde M. Flonta se referă tocmai la raportul dintre științele naturii și cele ale spiritului din perspectiva imaginii pe care ele și-au creat-o prin cercetările din ultimele secole. 68 "Dacă nu ne-am rândui numaidecât după anumite
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]