5,121 matches
-
orice ipoteze (ibid., pp. 155-156). De aceea, Blaga socotește că mult invocata "discontinuitate" dintre perioada "pozitivistă" și cea "mistică" a lui Comte este de fapt "o continuitate și o firească desăvîrșire" (ibid., p. 154). Regăsim aici un demers similar tuturor gânditorilor care procedează metodic, ori de câte ori se confruntă cu o situație anarhică și-și asumă rolul de reformatori: ca să dea "o direcție nouă", ei stabilesc într-o primă fază niște principii ferme după care să se călăuzească atunci când vor purcede la curățarea
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
lume, reliefăm criteriile care validează o viziune metafizică autentică. În acest scop facem distincția între "conceptele particulare" și conceptul generic de "filozofie", între "unitățile" și unitatea ei ipotetică. La capătul acestei discuții desprindem concluzia că din punctul de vedere al gânditorului german există o discontinuitate a conținuturilor și o continuitate a formelor în plan filozofic, că progresul este posibil numai într-un cadru paradigmatic. 1. Viziunea istoristă în genere Socotim oportun ca înainte de toate să facem câteva precizări privitoare la termenii
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
de lucru vom vedea mai jos, în subcapitolul dedicat metafilozofiei lui Dilthey. Deocamdată pentru a evidenția contribuția conștiinței istorice la depășirea istorismului ne interesează să semnalăm doar faptul ca atare și, implicit, ideea de continuitate, așa cum apare ea la acest gânditor. Ce demonstrează așadar exemplele pe care le-am citat? Înainte de toate faptul că autorul încearcă astfel să depășească istorismul. În acest sens, el invocă "o continuitate a forței creatoare (die Kontinuität der schaffenden Kraft)". Aceasta "se impune ca fapt istoric
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
spiritului individual, așa cum se întâmplă în cazul Dilthey. Putem spune și altfel: la Hegel forma ( Ideea) își caută materia (istoria și faptele ei), în timp ce la Dilthey materia își caută forma. De altminteri, referindu-se la "deosebirea esențială" dintre cei doi gânditori, Schnädelbach constată că la Dilthey "spiritul e inclus în viață, pe când pentru Hegel viața este un mod deficitar de a fi al spiritului"130. Într-o altă lucrare, consacrată introducerii în opera hegeliană, Schnädelbach revine asupra acestei "deosebiri esențiale": pentru
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
izvorăsc conceptele pe care și le formează despre filozofie, iar orice poziție pe care o adoptă ulterior spiritul filozofic se raportează la această problemă fundamentală; orice lucrare filozofică viabilă se naște în cadrul acestei continuități, iar trecutul filozofiei acționează în fiecare gânditor în parte, astfel încât, chiar și atunci când are dubii în privința soluționării marii enigme, el este determinat de acest trecut să adopte propria sa poziție. Astfel, toate atitudinile conștiinței filozofice, toate determinațiile conceptuale care exprimă aceste atitudini filozofice alcătuiesc o corelație istorică
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
și de filozofie a istoriei Hegel ignoră istoria preconceptelor, sare peste etapa formării lor în conștiința individuală, prezentându-ne direct descinderea Logosului în empirie. Însă dincolo de această presupoziție (a noastră, de astă dată), diferența rămâne și este evidentă: deși ambii gânditori folosesc o metodă istoristă, Hegel așa cum am arătat, de altfel o aplică într-un sens transcendent, recurgând la o cale logică (imanența este doar a gândirii), pe când Dilthey prezentând geneza și istoria preconceptului utilizează istorismul într-un sens imanent, care
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
coeziunea filozofiei. Dacă putem vorbi totuși despre o comuniune și o comunitate filozofică, acest lucru i se datorează tot conceptului de "esență a filozofiei" pare să spună Dilthey, de vreme ce el se referă la "legătura intimă" ce-i unește pe toți gânditorii cărora "filozofia le-a menținut vie conștiința despre fundamentarea, corelația și scopul cunoașterii". În fond, "esența filozofiei" stabilește un cadru unitar de activitate și de preocupări comune. Numele de "filozofie" desemnează "ceva ce revine sub aceeași formă (ein gleichförmig Wiederkehrendes
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
celor care participă la ea" (s.n.)176. Dilthey oferă în acest sens o imagine emoționantă privitoare la efortul milenar al reflexivității și creației umane, imagine din care se desprinde limpede ideea unei continuități paradigmatice: "Începând cu Tales și Pitagora, fiecare gânditor îi încredințează celuilalt problemele și-i transmite adevărurile sale; ca atare, posibilitățile rezolvării sunt aprofundate succesiv; viziunile despre lume sunt perfecționate (fortgebildet). Marii gânditori acționează ca niște forțe asupra fiecărei epoci care le urmează." 177 (Mai jos vom explica pe
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
imagine din care se desprinde limpede ideea unei continuități paradigmatice: "Începând cu Tales și Pitagora, fiecare gânditor îi încredințează celuilalt problemele și-i transmite adevărurile sale; ca atare, posibilitățile rezolvării sunt aprofundate succesiv; viziunile despre lume sunt perfecționate (fortgebildet). Marii gânditori acționează ca niște forțe asupra fiecărei epoci care le urmează." 177 (Mai jos vom explica pe larg în legătură cu ideea de "progres" sensul atribuit de către Dilthey termenului de fortgebildet.) g) Tipuri de viziuni despre lume Această continuitate este reflectată și de
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
reflectată și de tipurile de Weltanschauung pe care delimitează Dilthey, apelând la "metoda inducției istorice (historische Induktion), care pleacă de la caracteristicile empirice" ale sistemelor metafizice. Printre "caracteristicile empirice", autorul enumeră: înrudirea strânsă a sistemelor, remodelarea unui sistem în funcție de altul, conștiința gânditorilor despre coapartenența lor la întregul filozofiei și despre contradicțiile dintre ei, "dar mai ales continuitatea istorică lăuntrică (innere historische Kontinuität)" și "influența pe care o exercită astfel de sisteme tipice"178. (Este vorba despre sistemele-etalon pomenite în nota 140 a
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
atitudinilor filozofice, ilustrată prin analogii și paralelisme ce pun în relație filozofii, școli, orientări și epoci diferite; iar legat de aceasta, faptul că el evocă emoționat "continuitatea forței de creație", precum și rolul ei în depășirea istorismului (am văzut cum "fiecare gânditor îi încredințează celuilalt problemele și-i transmite adevărurile sale", cum un filozof își asumă sarcinile altuia într-o continuitate a spiritului creator constituindu-se astfel, ca să-i spunem așa, o tradiție a preocupărilor și cum "orice lucrare filozofică viabilă se
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
noi argumente și fiindcă tot am promis că vom reveni în acest context la termenul de fortgebildet -, să ne mai reamintim aici că din punctul de vedere al lui Dilthey viziunile despre lume, "aprofundate succesiv", sunt "perfecționate (fortgebildet)", iar "marii gânditori acționează ca niște forțe asupra fiecărei epoci care le urmează". Sau un alt exemplu: vorbind despre rolul filozofiei în viața culturală, el se referă în Das Wesen... la faptul că abstracțiunile sintetice ale gândirii călăuzesc "orice evoluție (Fortgang) a corelațiilor
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
-i drept, a viziunii lui Dilthey (inclusiv în privința deosebirii lui de romantici vezi I, 3E), dar și o trimitere la resurecția spiritului său în perioada interbelică, ne oferă Othmar Spann, dacă facem abstracție, desigur, de excesele ideologice și utopiile controversatului gânditor austriac: "Universalismul concepe noțiunea de individ astfel încât individul nu deduce de la sine ceea ce este el în sine însuși, existența și esența lui spirituală, ci se edifică și se formează abia în coexistența cu alții; ca să spunem așa, el se creează
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
În orice altă știință menționează Simmel în Vom Wesen der Philosophie există un scop general, principial recunoscut al cunoașterii. Acesta se descompune ca să spunem așa abia la un nivel superior într-o diversitate de sarcini speciale. Doar în filozofie fiecare gânditor cu adevărat original stabilește nu numai ce intenționează să răspundă, ci și ce vrea să întrebe să întrebe nu doar în sensul unor sarcini speciale, ci în sensul a ceea ce are de întrebat în general, pentru a corespunde conceptului de
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
Doppelwesen, funciar duală, explică în definitiv relativismul indus de o Weltanschauungs-philosophie în raport cu exigențele universaliste ale metafizicii clasice. Blaga este pe deplin conștient de această situație dilematică și tocmai din această perspectivă încearcă să se delimiteze în Ființa istorică de alți gânditori. În ultimul capitol, Metafizica istoriei (care are semnificația unei concluzii pentru întreagul său sistem filozofic), el subliniază caracterul personal al metafizicii sale, recunoscând totuși că și-a creat metafizica "în spiritul unei viziuni de ansamblu asupra existenței", adică ținând seama
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
întreagul său sistem filozofic), el subliniază caracterul personal al metafizicii sale, recunoscând totuși că și-a creat metafizica "în spiritul unei viziuni de ansamblu asupra existenței", adică ținând seama de exigența universalității despre care vorbea și Dilthey: "Dar spre deosebire de alți gânditori, n-am trecut niciodată sub tăcere împrejurarea că noi înșine vedem în metafizica noastră mai mult o <<creație>> în care filozofia se îmbină cu mitul, decât o cunoaștere cu pretenții de adecvație în raport cu existența în totalitatea ei" (s.n.). Blaga privește
Dilthey sau despre păcatul originar al filosofiei by Radu Gabriel Pârvu [Corola-publishinghouse/Science/1405_a_2647]
-
și libertinajului pedagogic nondirectivist, gândirea postmodernă le opune gravitatea trăirii într-o lume halucinantă și provocatoare. Efortul de a proiecta și a oferi practicii școlare și vieții curricula postmoderne exhaustive este, adesea, disperat. Ca urmași demni și profunzi ai existențialiștilor, gânditorii postmoderniști se exprimă dramatic și cu vehemență. Tonul nu este unul de juvenilă revoltă contestatară, ci unul menit să trezească o omenire hipnotizată de „deliciile modernismului”. Revoluția științifică și mai ales inovațiile tehnice spectaculoase din secolul XX au creat miraje
[Corola-publishinghouse/Science/2254_a_3579]
-
i-au adus onoruri divine, rezervate până atunci doar eroilor fundamentali și salvatorilor de cetăți. Apoi, eroizarea prin cultură a devenit privilegiul tuturor marilor personalități: filosofii, de la pitagoreici până la Platon, savanții medicinei și astronomiei, fondatorii de secte ș.a. Dar orice gânditor, artist, literat sau discipol al Muzelor putea aspira la titlul de mousikos anér (mousikò" a)nhvr = „om al muzelor”), care echivala cu eroizarea și creșterea personalității sale în postumitate. De aceea trebuie să înțelegem că și disciplinele cuprinse în quadrivium
[Corola-publishinghouse/Science/2254_a_3579]
-
de martirii cunoașterii omenești. Cel mai important pare să fi fost realizat de scolastică și de marii ei maeștri. Lor li se datorează reinserția gândirii platonice și aristotelice în circuitul culturii europene. Este drept că datorăm redescoperirea celor mai mari gânditori ai elinilor contribuției migăloase și oneste a arabilor. Au existat cel puțin două puncte de contact între creștini și musulmani: Bizanțul, cu Academia din Constantinopol; și Peninsula Iberică, cu Școala din Córdoba. Acolo s-a aflat că învățații arabi readuseseră
[Corola-publishinghouse/Science/2254_a_3579]
-
lojilor. Ultimul Mare Maestru al Masoneriei Vechi, cel care condusese construcția catedralei Sfântul Paul (cel din urmă șantier masonic), Christofer Wren, a ieșit din scenă. În 1702, din cauza opiniilor religioase, a fost silit să părăsească postul. Sciziunea dintre „artizani” și „gânditori” se finaliza odată cu triumful „rațiunii luminoase” asupra „obscurantismului religios”. La 24 iunie 1717, frații din mai multe loje londoneze s-au reunit și au ales prin vot deschis un Mare Maestru unic. Era Antony Sayre - primul Mare Maestru al Marii
[Corola-publishinghouse/Science/2254_a_3579]
-
să audă de „invizibili”. În 1654, Seth Ward a scris o lucrare în care îi disocia pe Bacon și Fludd, intitulată Vindiciae Academiarum. El îl certa furios pe John Webster care publicase, în același an, un encomion al celor doi gânditori, intitulat elegant Academiarum Examen (Examinarea academiilor). Din pana lui Ward se isca „răzbunarea academicienilor”. Cu ce fuseseră lezați? Ei bine, Ward ținea cu tot dinadinsul ca Bacon să fie considerat „dascălul filosofiei experimentale”, dar în nici un caz un „netrebnic matematician
[Corola-publishinghouse/Science/2254_a_3579]
-
greu suportabil și se „simte bine” în vulgaritatea cea mai crasă. Pe scurt, este vorba despre „rinocerizare”, în sensul ionescian al expresiei. Și vom vedea, în paginile următoare, că această „cultură rinocerizată” a fost luată foarte în serios de câțiva gânditori postmoderniști. Noua cultură de masă este secularizată. Miturile creștinismului au fost modificate. Poveștile cu zâne și zmei s-au modernizat. Desigur, temele s-au păstrat, dar conținutul noilor mituri este dat de high-tech, computere ultraperformante, arme nucleare sofisticate, nave cosmice
[Corola-publishinghouse/Science/2254_a_3579]
-
radicală în arte, tehnologie și știință. În anii ’90, postmodernismul a asimilat deconstructivismul și poststructuralismul, transformându-le în moduri de a gândi „dincolo de” (limitele gândirii moderne, prejudecăți, căi bătătorite, convergențe, obișnuințe etc.). Marii inspiratori ai gândirii curriculare poststructuraliste au fost gânditori europeni în vogă în anii ’60-’70: J. Lacan (teoria subiectului decentrat), Michel Foucault (teoria destructurării, teoria discursului), Jacques Derrida (teoria deconstrucției). Asupra postmodernismului propriu-zis au stăruit Baudrillard, Lyotard, Jameson, Vattimo și De Bord. Alți teoreticieni și filosofi au incitat
[Corola-publishinghouse/Science/2254_a_3579]
-
și schimbată un pic165. 15.3.8. Doll jr. și postmodernizarea modernismuluitc "15.3.8. Doll jr. și postmodernizarea modernismului" Lumea curriculumului postmodern este, fără îndoială, una pestriță, în care se amestecă, în egală măsură, mari înțelepți și mari nebuni, gânditori de mare profunzime și epigoni, minți geniale și inteligențe mediocre. O istorie critică a gândirii curriculare postmoderne, bazată pe o scară de valori indiscutabilă, este încă prematură. De aceea, în puzderia de idei și teorii contradictorii nu se poate încă
[Corola-publishinghouse/Science/2254_a_3579]
-
și a culturii vulgare răspândite prin cărți de duzină și mass-media (vezi trad. rom.: Iluminații: esoterism, teoria conspirației, extremism, traducere de C. Săvoiu, RAO International Publishing Company, București, 2007). 18. Conceptul de pensiere debole („gândire slabă”) a fost propus de gânditorul italian Gianni Vattimo în eseul Dialettica, differenza, pensiero, debole (1979). Într-un interviu acordat lui Marin Mincu, devenit postfață la traducerea în românește a lucrării La fine d’ella modernita (Garzanti, 1985; trad. rom.: Sfârșitul modernității. Nihilism și hermeneutică în
[Corola-publishinghouse/Science/2254_a_3579]