7,832 matches
-
relație cu eul narator. Atunci cînd "eul" narator se transofrmă într-un "el", naratorul își asumă un rol care dramatizează contrastul dintre vita activa a soldatului Esmond și vita contemplativa a naratorului Esmond. Această tehnică îl plasează adesea pe eul narator într-o poziție ironică. Distanțarea naratorului de eul care trăiește acum se extinde și asupra eului narator: Văzînd că stăpînul său avea de gînd să ducă mai departe această vrajbă și că nici o stăruință nu-i va schimba hotărîrea, Harry
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
eul" narator se transofrmă într-un "el", naratorul își asumă un rol care dramatizează contrastul dintre vita activa a soldatului Esmond și vita contemplativa a naratorului Esmond. Această tehnică îl plasează adesea pe eul narator într-o poziție ironică. Distanțarea naratorului de eul care trăiește acum se extinde și asupra eului narator: Văzînd că stăpînul său avea de gînd să ducă mai departe această vrajbă și că nici o stăruință nu-i va schimba hotărîrea, Harry Esmond (care pe vremea aceea era
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
rol care dramatizează contrastul dintre vita activa a soldatului Esmond și vita contemplativa a naratorului Esmond. Această tehnică îl plasează adesea pe eul narator într-o poziție ironică. Distanțarea naratorului de eul care trăiește acum se extinde și asupra eului narator: Văzînd că stăpînul său avea de gînd să ducă mai departe această vrajbă și că nici o stăruință nu-i va schimba hotărîrea, Harry Esmond (care pe vremea aceea era mai neastîmpărat și mai pătimaș decît acum, cînd grijile, și chibzuința
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
ajuns pînă-n cel mai mic cătun. Să ne întoarcem la treburile personale ale autorului, pe care acum, la bătrînețe și după atîta amar de vreme, le povestește pentru copiii și nepoții săi242. Se pare că înlocuirea pronumelor referitoare la eul narator cu cele de persoana a treia se face întotdeauna în strînsă legătură cu înlocuirea pronumelor referitoare la eul care trăiește, aproape ca o continuare a acesteia. Schimbarea referinței pronominale, care este mult mai importantă în contextele noastre, afectează eul care
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
a treia se face întotdeauna în strînsă legătură cu înlocuirea pronumelor referitoare la eul care trăiește, aproape ca o continuare a acesteia. Schimbarea referinței pronominale, care este mult mai importantă în contextele noastre, afectează eul care trăiește, nu pe cel narator. În privința alternanței "eu"/"el" la nivelul eului care trăiește, trecerea de la "eu" la "el" pare să fie posibilă oricînd. Acest lucru este destul de ușor de înțeles, din moment ce o trecere la o observație temporar mai puțin intimă, mai detașată a propriului
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
care îl adorase atîta vreme nu în calitate de "eu", ci de "el". Această întoarcere la forma mai detașată a persoanei a treia nu are loc, totuși, fără avertisment. Înainte de citatul în vorbire directă apar propoziții care sînt identificate ca aparținînd eului narator prin natura lor gnomică și prin timpul prezent. Distanțarea are loc de fapt în două etape. Mai întîi, eul narator se eliberează de eul care trăiește, apoi referința la eul care trăiește este mutată la persoana a treia pentru a
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
treia nu are loc, totuși, fără avertisment. Înainte de citatul în vorbire directă apar propoziții care sînt identificate ca aparținînd eului narator prin natura lor gnomică și prin timpul prezent. Distanțarea are loc de fapt în două etape. Mai întîi, eul narator se eliberează de eul care trăiește, apoi referința la eul care trăiește este mutată la persoana a treia pentru a se ajunge la o distanță mai mare244. Alternarea referinței pronominale devine mai complexă prin folosirea frecventă a pronumelui "noi", întîi
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
la persoana a treia pentru a se ajunge la o distanță mai mare244. Alternarea referinței pronominale devine mai complexă prin folosirea frecventă a pronumelui "noi", întîi pentru Esmond și camarazii săi, apoi pentru eul care trăiește și în sfîrșit pentru narator sau pentru eul narator. O analiză mai detaliată a acestui fenomen ar oferi mai multe informații importante despre funcția opoziției narațiunii la persoana întîi și a celei la persoana a treia în general. Este limpede, totuși, că întoarcerea referinței de la
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
pentru a se ajunge la o distanță mai mare244. Alternarea referinței pronominale devine mai complexă prin folosirea frecventă a pronumelui "noi", întîi pentru Esmond și camarazii săi, apoi pentru eul care trăiește și în sfîrșit pentru narator sau pentru eul narator. O analiză mai detaliată a acestui fenomen ar oferi mai multe informații importante despre funcția opoziției narațiunii la persoana întîi și a celei la persoana a treia în general. Este limpede, totuși, că întoarcerea referinței de la "el" la "eu" este
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
diferită decît aceea realizată în relație cu un personaj-reflector (într-o situație narativă personală). Rezultatul acestor observații legate de variația referinței pronominale indică faptul că o schimbare de la "eu" la "el" are loc în primul rînd în scopul distanțării eului narator de eul care trăiește. Această schimbare de referință poate avea loc aproape în orice moment în contextul unei narațiuni, întrucît posibilitatea este deja inerentă în distanța narativă însăși dintre eul narator și cel care trăiește. Trecerea de la "el" la "eu
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
are loc în primul rînd în scopul distanțării eului narator de eul care trăiește. Această schimbare de referință poate avea loc aproape în orice moment în contextul unei narațiuni, întrucît posibilitatea este deja inerentă în distanța narativă însăși dintre eul narator și cel care trăiește. Trecerea de la "el" la "eu", adică întoarcerea la referința personală convențională a narațiunii la persoana întîi presupune, pe de altă parte, o anumită reflectorizare a situației narative. Dacă este mai importantă sau mai frapantă pentru cititor
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
pînă la Montauk putem recunoaște nu numai o frecvență din ce în ce mai mare a acestui fenomen, ci și o complexitate sporită a semnificației pe care acesta o implică 246. În Numele meu fie Gantenbein, noii subiecți la persoana întîi se originează în "eul" narator și apoi îl plasează pe vechiul "eu" la distanța persoanei a treia. Am putea spune și că "eul" narativ încearcă diferite roluri în calitate de eu care trăiește: "Probez poveștile ca pe niște haine"247 Chiar și numai disponibilitatea rolurilor alternative la
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
haine"247 Chiar și numai disponibilitatea rolurilor alternative la persoana întîi plasează romanul într-o categorie corespunzătoare persoanei a treia, chiar dacă persoana a treia nu este stabilită întotdeauna gramatical. Puterea de a controla personajele ficționale este un privilegiu rezervat doar naratorului auctorial. Un narator la persoana întîi precum "eul" din Numele meu fie Gantenbein, care pretinde totuși această putere de control, trece cu un pas mai aproape de poziția unui narator auctorial. Este foarte semnificativ faptul că diferența structurală dintre narațiunea la
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
și numai disponibilitatea rolurilor alternative la persoana întîi plasează romanul într-o categorie corespunzătoare persoanei a treia, chiar dacă persoana a treia nu este stabilită întotdeauna gramatical. Puterea de a controla personajele ficționale este un privilegiu rezervat doar naratorului auctorial. Un narator la persoana întîi precum "eul" din Numele meu fie Gantenbein, care pretinde totuși această putere de control, trece cu un pas mai aproape de poziția unui narator auctorial. Este foarte semnificativ faptul că diferența structurală dintre narațiunea la persoana întîi și
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
Puterea de a controla personajele ficționale este un privilegiu rezervat doar naratorului auctorial. Un narator la persoana întîi precum "eul" din Numele meu fie Gantenbein, care pretinde totuși această putere de control, trece cu un pas mai aproape de poziția unui narator auctorial. Este foarte semnificativ faptul că diferența structurală dintre narațiunea la persoana întîi și narațiunea la persoana a treia este deosebit de proeminentă acolo unde schimbările referinței pronominale și controlul auctorial asupra lumii ficționale sînt îmbinate. Între anumite limite, este posibil
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
foarte semnificativ faptul că diferența structurală dintre narațiunea la persoana întîi și narațiunea la persoana a treia este deosebit de proeminentă acolo unde schimbările referinței pronominale și controlul auctorial asupra lumii ficționale sînt îmbinate. Între anumite limite, este posibil ca un narator auctorial să-și modifice realitatea ficțională pe care o narează. Naratorii auctoriali victorieni din romanele-foiletoane cruțau ocazional un personaj ficțional din mîinile soartei amenințătoare ca reacție la rugămințile cititorilor, schimbînd destinul acestuia în ultimul moment. Un narator la persoana întîi
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
și narațiunea la persoana a treia este deosebit de proeminentă acolo unde schimbările referinței pronominale și controlul auctorial asupra lumii ficționale sînt îmbinate. Între anumite limite, este posibil ca un narator auctorial să-și modifice realitatea ficțională pe care o narează. Naratorii auctoriali victorieni din romanele-foiletoane cruțau ocazional un personaj ficțional din mîinile soartei amenințătoare ca reacție la rugămințile cititorilor, schimbînd destinul acestuia în ultimul moment. Un narator la persoana întîi care încearcă un lucru asemănător periclitează baza ficțională a propriei poziții
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
posibil ca un narator auctorial să-și modifice realitatea ficțională pe care o narează. Naratorii auctoriali victorieni din romanele-foiletoane cruțau ocazional un personaj ficțional din mîinile soartei amenințătoare ca reacție la rugămințile cititorilor, schimbînd destinul acestuia în ultimul moment. Un narator la persoana întîi care încearcă un lucru asemănător periclitează baza ficțională a propriei poziții. Din moment ce el însuși este parte a lumii ficționale, o ființă întrupată în lumea personajelor, orice încercare de a schimba realitatea narată este echivalentă cu ironizarea fundamentului
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
a schimba realitatea narată este echivalentă cu ironizarea fundamentului propriei existențe. Paradoxul acestei situații pare să-i stimuleze pe autorii moderni care, în spiritul lui Vonnegut, preferă să meargă în răspăr față de practica acceptată a narațiunii. Schimbarea referinței în exclamația naratorului la persoana întîi din romanul Abatorul cinci la vederea unuia dintre personajele romanului: "Acela eram eu. Eu sînt acela. Acela era autorul acestei cărți"248 poate, cu siguranță, să nu mai fie descrisă adecvat în sensul obiectivizării și al distanțării
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
ignore sfaturile prietenilor săi250. Motivul pentru modul subtil în care referința la persoana întîi devine referință la persoana a treia este legat de faptul că prezentarea conținutului conștiinței aici, ca și în multe alte romane, are loc în absența unui narator personalizat: purtătorul conștiinței funcționează el însuși ca personaj-reflector în ale cărui gînduri, percepții și sentimente cititorul pare să aibă o viziune directă. Imediat ce marca "se gîndi el" a unui narator personalizat se lasă așteptată, conținutul gîndurilor poate fi formulat atît
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
și în multe alte romane, are loc în absența unui narator personalizat: purtătorul conștiinței funcționează el însuși ca personaj-reflector în ale cărui gînduri, percepții și sentimente cititorul pare să aibă o viziune directă. Imediat ce marca "se gîndi el" a unui narator personalizat se lasă așteptată, conținutul gîndurilor poate fi formulat atît la persoana întîi, cît și la persoana a treia. Persoana întîi corespunde reprezentării unei afirmații rostite în vorbire directă, iar persoana a treia corespunde vorbirii indirecte. Diferența dintre citatele la
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
treia. Persoana întîi corespunde reprezentării unei afirmații rostite în vorbire directă, iar persoana a treia corespunde vorbirii indirecte. Diferența dintre citatele la persoana întîi și cele la persoana a treia își pierde semnificația, totuși, atunci cînd nu este prezent nici un narator care să funcționeze ca mediator al citării indirecte. Prin urmare, în prezentarea conștiinței distincția dintre "prezentarea directă și cea indirectă a gîndurilor" sau "persoana întîi" sau "a treia" în relația cu purtătorul conștiinței devine irelevantă. În aceste condiții trecerea de la
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
În aceste condiții trecerea de la o categorie la cealaltă nu mai este observată de cititor. Neutralizarea diverselor forme de reprezentare a lumii interioare poate uneori să fie observată chiar și într-o situație narativă auctorială, deși doar cu condiția ca naratorul auctorial să se limiteze într-un astfel de fragment la relatarea gîndurilor și la descrierea stărilor sufletești ale unui personaj ficțional. Următorul fragment din romanul Femei îndrăgostite al lui Lawrence arată sentimentele lui Gudrun pentru Gerald, care doarme alături de ea
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
în cadrul său un statut similar celui al comentariului auctorial, care are pretenția că e general valabil 252. În opera lui Lawrence acest "prezent gnomic"253 din cadrul stilului indirect liber apare aproape întotdeauna acolo unde viziunile politice, morale sau filosofice ale naratorului auctorial sau ale autorului coincid cu acelea ale personajului din roman. Într-unul dintre romanele recente ale lui Max Frisch, Montauk (1975), alternarea referinței la persoana întîi cu referința la persoana a treia pare să fie folosită de la început pînă
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]
-
cu referința la persoana a treia pare să fie folosită de la început pînă la sfîrșit într-o formă nemarcată, ceea ce este specific, într-un fel, fragmentelor de prezentare a conștiinței. Această formulă produce o tensiune foarte stranie între prezența unui narator la persoana întîi personalizat și situația narativă personală cu referința sa la persoana a treia, care este una și aceeași persoană cu "eul" narativ al segmentelor la persoana întîi. Acest tip de alternanță se manifestă încă de timpuriu în roman
by Franz Karl Stanzel [Corola-publishinghouse/Science/1079_a_2587]