26,259 matches
-
Scena supravegheată De la Shakespeare la Genet De același autor: Bertolt Brecht ou le petit contre le grand (Premiul Criticii dramatice), Aubier, 1981 Le Théâtre, sorties de secours (Premiul Criticii dramatice), Aubier, 1984 L’Acteur qui ne revient pas, Aubier, 1986, reed. Gallimard
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
anume fel, să veghezi înseamnă să protejezi. Înseamnă, totodată, să rămâi treaz - așa cum o dorea Brecht! Dar și să priveghezi, să veghezi la căpătâiul unui mort - și atunci intensitatea afectului poate deveni meditație. E omenesc să veghezi, în schimb, să supraveghezi depășește acest cadru și se transformă într-o greșeală, într-o deviere ce trebuie semnalate și, implicit, sancționate. Supravegherea este agitată și iscoditoare - mai totdeauna polițienească. Ea se exercită pornind de la o postură ierarhic superioară, dar subterană, disimulată, ba chiar
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
a trece de partea „supravegherii”, observând capcanele și subterfugiile ce se construiesc pe scenă. Ele pot duce la adevăr sau... la minciună, în fața ochilor săi „suprainformați”. Această carte este marcată de o experiență și poartă amprenta unei descoperiri: scena este supravegheată. Din sală, dar, mai mult decât atât, chiar și din inima ficțiunii, unde se regăsesc dispozitive de supraveghere, cărora „veghetorul de noapte” se delectează să le descopere mecanismele și să le urmărească efectele. Lucrul acesta îi face plăcere în măsura în care beneficiază
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
fractura platoului de joc: într-o parte se ascundea Nero, iar în cealaltă se aflau nefericiții îndrăgostiți. Tânărul tiran îi spiona, adoptând poziția spectatorului care eram, în timp ce eu, la rându-mi, îmi intercalam privirea în diagonala privirii lui și, astfel, „supravegheam” situația în ansamblul ei. Vedeam altfel, vedeam altceva, pentru că supravegheam însăși supravegherea. Am simțit atunci cum se schimbase propriul meu statut. La ieșire, pe bulevardul udat de ploaie, mi-am dat seama că, dincolo de reușita regiei, identificasem un dispozitiv demn
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
iar în cealaltă se aflau nefericiții îndrăgostiți. Tânărul tiran îi spiona, adoptând poziția spectatorului care eram, în timp ce eu, la rându-mi, îmi intercalam privirea în diagonala privirii lui și, astfel, „supravegheam” situația în ansamblul ei. Vedeam altfel, vedeam altceva, pentru că supravegheam însăși supravegherea. Am simțit atunci cum se schimbase propriul meu statut. La ieșire, pe bulevardul udat de ploaie, mi-am dat seama că, dincolo de reușita regiei, identificasem un dispozitiv demn de a fi căutat și în altă parte, în alte
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
discurs suplimentar despre supraveghere, ci o reflecție asupra spectatorului, pornind de la acea „dublare” a privirii pe care supravegherea o implică. Supravegherea profană La rândul său, puterea profană practică supravegherea pentru a se informa și, implicit, pentru a-și consolida autoritatea. „Supraveghează și vei stăpâni”, iată un dicton în care se recunoaște orice putere. În realitate, nu există stat care să nu organizeze activități de supraveghere, ceea ce diferă de la țară la țară fiind doar intensitatea și consecințele rezultatelor obținute. Orice putere supraveghează
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
Supraveghează și vei stăpâni”, iată un dicton în care se recunoaște orice putere. În realitate, nu există stat care să nu organizeze activități de supraveghere, ceea ce diferă de la țară la țară fiind doar intensitatea și consecințele rezultatelor obținute. Orice putere supraveghează, însă fiecare se distinge prin amploarea rețelei create, cât și prin folosirea informațiilor astfel culese. Supravegherea profană este continuă, ca aceea a zeilor, dar exercițiul ei diferă în funcție de natura puterii, de identitatea conducătorilor, de contextele politice. Există o variabilitate, fără
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
acest caz, supravegherea apare mai puțin sub forma unui dispozitiv, constituindu-se mai degrabă într-o temă literară. Iar scopul acestui eseu nu constă în abordarea supravegherii din acest unghi. Este celebră cartea lui Michel Foucault, Surveiller et punir (A supraveghea și a pedepsi), în care autorul examinează practicile supravegherii în universul carceral și tot ceea ce acestea induc în planul gândirii politice. Foucault analizează Panopticon-ul lui Bentham, care permite unui singur gardian să supravegheze ansamblul celulelor dispuse circular, și asta fără ca
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
lui Michel Foucault, Surveiller et punir (A supraveghea și a pedepsi), în care autorul examinează practicile supravegherii în universul carceral și tot ceea ce acestea induc în planul gândirii politice. Foucault analizează Panopticon-ul lui Bentham, care permite unui singur gardian să supravegheze ansamblul celulelor dispuse circular, și asta fără ca deținuții să-și dea seama 1. Ei știu că gardianul acționează, dar le este imposibil să-l evite și să-l localizeze, căci el e un supraveghetor anonim și omniprezent. Supravegherea penitenciară la
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
mă confrunt cu supravegherea, la teatru sau în viață. Acest eseu nu poate fi disociat de o dublă experiență biografică: aceea a unui om care a îndurat supravegherea și cealaltă, a doua, a unui spectator care, la rândul său, a supravegheat scena. Astăzi, termenul cunoaște o extindere ce sfârșește prin a-l face să devină uneori confuz, căci pretutindeni se „supraveghează”... Aflăm, de pildă, din ziarul Le Monde, că un om politic „își ține primul său discurs de candidat sub o
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
aceea a unui om care a îndurat supravegherea și cealaltă, a doua, a unui spectator care, la rândul său, a supravegheat scena. Astăzi, termenul cunoaște o extindere ce sfârșește prin a-l face să devină uneori confuz, căci pretutindeni se „supraveghează”... Aflăm, de pildă, din ziarul Le Monde, că un om politic „își ține primul său discurs de candidat sub o maximă supraveghere”, iar în Le Figaro se vorbește despre un „urs strict supravegheat”. Exemplele se înmulțesc dacă privim anunțurile publicitare
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
om politic „își ține primul său discurs de candidat sub o maximă supraveghere”, iar în Le Figaro se vorbește despre un „urs strict supravegheat”. Exemplele se înmulțesc dacă privim anunțurile publicitare pentru curele de slăbire, care invită doritorii să „se supravegheze”, într-un mod mult mai prozaic decât o făceau odinioară maeștrii în manualele de etică. În ceea ce mă privește, cealaltă supraveghere, directă și reprezentând o primejdie imediată, proprie regimurilor penitenciare și polițienești, mi-a îndreptat atenția, într-o seară, spre
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
în mod constant. Supravegherea depinde, indiscutabil, de nucleul relațiilor interumane și de raporturile existente în această sferă. În sfârșit, dacă nu utilizăm termenul pentru a desemna, prin extrapolare, stăpânirea de sine și autocontrolul celui ce încearcă și izbutește „să se supravegheze”, supravegherea, putem afirma, este întotdeauna colectivă. Pentru o supraveghere e nevoie de mai mulți. Orice supraveghere presupune bipartism și diviziune. Lumea e fracturată și spectatorul se pomenește confruntat cu această falie care, în contextul unei supravegheri orizontale, rezultă întotdeauna dintr-
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
voyeurisme" Fără a întreprinde o veritabilă analiză lingvistică - aceasta ar presupune competențe speciale -, va trebui să operăm totuși câteva distincții preliminare, cu toate riscurile de imprecizie (poate chiar și de divagație) implicate. Mai întîi, supravegherea poate fi concepută ca o supraveghe, o veghe înzecită, ce se poate lesne îndepărta de sensul ei inițial prin abuzuri și excese. Tot ceea ce înseamnă „veghea”, cu virtuțile ei liniștitoare, câtuși de puțin agresive, capătă acum o intensitate sporită și chiar periculoasă, căci supravegherea nu se
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
încălcare a Legii impuse sau cu o amenințare pe care, în mod legitim sau nu, puterea vrea să o preîntâmpine. Cel ce „veghează” îndeplinește o misiune cu conotații materne pe lângă ființa pe care ține să o ocrotească, pe când cel ce „supraveghează” vede în această ființă un potențial inamic, un suspect care trebuie spionat, urmărit, ținut permanent sub control. Pentru un „veghetor”, iminența pericolului va fi întotdeauna mai mică decât pentru un „supraveghetor”, care interiorizează pericolul și acționează în numele unei eventuale „deviații
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
exercită întotdeauna în numele unei autorități măcinate de îndoieli, roase de neliniști, care pune la bătaie toate strategiile destinate să o apere de ceea ce amenință să o clatine, să o slăbească ori să o conteste. Cum facem însă deosebirea între „a supraveghea” și „a observa”? A priori, observarea se definește prin neutralitate: ea cercetează procese, studiază culturile microbiene și comportamentul cobailor, evoluția pieței și comportamentul clienților. În principiu, o observare corectă exclude orice implicare sau apreciere: ea furnizează informații și doar atât
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
îndelungate și de constituirea unui corpus de cunoștințe cu consecințe târzii, ea riscă să ia, cu multă ușurință, aspectul unei supravegheri. Când clienții sunt „observați” în vederea elaborării unei noi game de produse, n-am putea spune că, de fapt, sunt supravegheați? Întotdeauna va fi mai ușor să observăm electronii și nu oamenii: incidențele sunt complet altele. În Disputa, piesa lui Marivaux care se sprijină pe o situație-cadru, ne putem întreba: tinerii sunt observați sau supravegheați în scopul identificării acelui germene din
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
putea spune că, de fapt, sunt supravegheați? Întotdeauna va fi mai ușor să observăm electronii și nu oamenii: incidențele sunt complet altele. În Disputa, piesa lui Marivaux care se sprijină pe o situație-cadru, ne putem întreba: tinerii sunt observați sau supravegheați în scopul identificării acelui germene din care încolțește, în dragoste, greșeala? Întrebare rămasă fără răspuns. A veghea - a observa - a supraveghea: Trei verbe ce desemnează acțiuni asemănătoare, dar cu consecințe extrem de diferite. Termenul „supraveghere” a cunoscut în ultima vreme o
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
altele. În Disputa, piesa lui Marivaux care se sprijină pe o situație-cadru, ne putem întreba: tinerii sunt observați sau supravegheați în scopul identificării acelui germene din care încolțește, în dragoste, greșeala? Întrebare rămasă fără răspuns. A veghea - a observa - a supraveghea: Trei verbe ce desemnează acțiuni asemănătoare, dar cu consecințe extrem de diferite. Termenul „supraveghere” a cunoscut în ultima vreme o extindere deosebită. Îl întâlnim folosit cu o frecvență semnificativă pentru integrarea conceptului și a practicilor supravegherii în societățile actuale. Ne referim
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
plan moral, ca la Seneca, ci mai ales pe planul masei ponderale și al preocupărilor de ordin corporal (supravegherea siluetei, de pildă). Ceea ce implică o divizare și o obiectivare chiar și în raport cu propria persoană, căci asta se întâmplă atunci când te supraveghezi: te disociezi, tocmai pentru a te controla mai bine! Eu și dublul meu... supravegherea se face în doi. Supravegherea și pedepsirea sau supravegherea și protejarea. În sfârșit, o formă derivată a supravegherii, considerată deseori ca fiind versiunea ei secretă, pulsională
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
este, la rândul lui, văzut. Redistribuirea rolurilor interzice dihotomiile definitive sau evaluarea morală durabilă: nimeni nu e mai vinovat decât alții și fiecare e vinovat, rând pe rând! Reciprocitate absolută, imposibilă în afara acestui conglomerat uman, în sânul căruia toată lumea se supraveghează. Strehler a avut intuiția a ceea ce supravegherea de proximitate poate genera ca implicare afectivă și reconciliere ce nu trebuie niciodată exclusă, căci, spre deosebire de supravegherea „dură”, cea „moale”, „blândă” nu se exercită în numele unei puteri exterioare și nu este însoțită - cel
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
și, devenită rigidă, fixează personajele în tipare, reducându-le la o funcție precisă. Să cităm, cu titlu de exemplu, un text emblematic, Gaițele, de Alexandru Kirițescu. Protagonistele (într-adevăr, toate femei) și-au făcut un obicei statornic din a-și supraveghea vecinii, de unde și comentariile și analizele vieții orășelului, întreprinse pe baza informațiilor astfel dobândite. Din nou, funcționarea perfectă a supravegherii de proximitate se dovedește a fi legată de delimitarea clară a mediului observat care, prin însăși circumscrierea sa, se constituie
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
înfierează tocmai această transformare a copiilor în unelte ale Puterii naziste, care profită de informațiile obținute printr-o supraveghere de proximitate, deturnând-o în scopuri politice. George Orwell avea să evoce același mecanism în 1984, unde copiii acceptă să-și „supravegheze” și să-și denunțe părinții, după modelul celebrului „erou” sovietic Pavel Morozov care, în numele fidelității față de comunism, își trimisese tatăl în Gulag. Folosirea „proximității” de către puterile totalitare sfârșește prin a afecta încrederea în cei apropiați; neîncrederea se generalizează treptat și
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
și omniprezentă, cu rădăcini ramificate, întinse la nivelul întregii societăți civile. Când, însă, puterea totalitară se radicalizează și face din supraveghere mai degrabă o practică de intimidare decât o strategie de informare, lucrurile se schimbă. Puterea nu se mai ferește, supraveghează „la vedere”, își expune instrumentele și își afișează agenții. Ea urmărește astfel să afirme explicit omniprezența unei supravegheri căreia nu-i poate scăpa nimeni și să determine, prin această operațiune deliberată de intimidare, o supunere generalizată. Caracterul evident, ostentativ al
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]
-
a doi termeni cu grade diferite de vizibilitate. Diferențierea poate atinge un maximum în situația paradigmatică în care una dintre persoanele implicate este perfect vizibilă, iar cealaltă pândește ascunsă undeva, nu se știe unde. Acesta este prealabilul oricărei relații supraveghetor/supravegheat și ecuația pe care trebuie să o rezolve orice regizor. În fond, regizorii sunt puși în fața aceleiași dileme cu care se confruntă atunci când au de-a face cu reprezentarea fantomelor: ei trebuie să aleagă fie soluția unei fracturi vizibil/ invizibil
[Corola-publishinghouse/Science/2222_a_3547]